LA SENTENCOJ DE SALOMONO

Жapitro 1

1   Sentencoj de Salomono, filo de David, reшo de Izrael:
2   Por scii saшon kaj moralinstruon;
     Por kompreni parolojn de prudento;
3   Por ricevi instruon pri saшo,
     Vero, justo, kaj honesto;
4   Por doni al la malkleruloj spriton,
     Al la junulo scion kaj singardemon.
5   Saшulo aэdu kaj plimultigu sian scion,
     Kaj prudentulo akiros gvidajn kapablojn,
6   Por kompreni sentencon kaj retoraјon,
     La vortojn de saшuloj kaj iliajn enigmojn.

7   La timo antaэ la Eternulo estas la komenco de sciado.
     Saшon kaj instruon malpiuloj malestimas.
8   Aэskultu, mia filo, la instruon de via patro,
     Kaj ne forјetu la ordonon de via patrino;
9   Жar ili estas bela krono por via kapo,
     Kaj ornamo por via kolo.
10 Mia filo, se pekuloj vin logos,
     Ne sekvu ilin.
11 Se ili diros: Iru kun ni,
     Ni embuskos por mortigi,
     Ni senkaэze insidos senkulpulojn;
12 Kiel Юeol ni englutos ilin vivajn,
     Kaj la piulojn kiel irantajn en la tombon;
13 Ni trovos diversajn grandvaloraјojn,
     Ni plenigos niajn domojn per rabaјo;
14 Vi lotos meze inter ni,
     Unu monujo estos por ni жiuj:
15 Mia filo, ne iru la vojon kune kun ili;
     Gardu vian piedon de ilia vojstreko,
16 Жar iliaj piedoj kuras al malbono,
     Kaj rapidas, por verюi sangon.
17 Жar vane estas metata reto
     Antaэ la okuloj de жiu birdo.
18 Kaj ili embuskas sian propran sangon,
     Ili insidas siajn proprajn animojn.
19 Tiaj estas la vojoj de жiu, kiu avidas rabakiron;
     Шi forprenas la vivon de sia posedanto.

20 La saшo krias sur la strato;
     Шi aэdigas sian voжon sur la placoj;
21 Шi vokas en la жefaj kunvenejoj, жe la pordegaj enirejoj;
     En la urbo шi diras siajn parolojn.
22 Шis kiam, ho malkleruloj, vi amos nescion?
     Kaj al blasfemantoj plaжos blasfemado,
     Kaj senprudentuloj malamos scion?
23 Returnu vin al mia predikado;
     Jen mi eligos al vi mian spiriton,
     Mi sciigos al vi miajn vortojn.
24 Жar mi vokis, kaj vi rifuzis;
     Mi etendis mian manon, kaj neniu atentis;
25 Kaj vi forјetis жiujn miajn konsilojn,
     Kaj miajn predikojn vi ne deziris:
26 Tial ankaэ mi ridos жe via malfeliжo;
     Mi mokos, kiam timo vin atakos.
27 Kiam la timo atakos vin kiel uragano,
     Kaj via malfeliжo venos kiel ventego,
     Kiam venos al vi mizero kaj sufero:
28 Tiam ili min vokos, sed mi ne respondos;
     Ili min serжos, sed min ne trovos.
29 Tial ke ili malamis scion,
     Kaj timon antaэ la Eternulo ili ne deziris havi,
30 Ili ne deziris miajn konsilojn,
     Ili malestimis жiujn miajn predikojn:
31 Ili manшu la fruktojn de sia agado,
     Kaj ili satiшu de siaj pripensoj.
32 Жar la kapricoj de la malsaшuloj ilin mortigas,
     Kaj la senzorgeco de la senorduloj ilin pereigas.
33 Sed kiu min aэskultas, tiu loшos sendanшere,
     Kaj estos trankvila, kaj ne timos malbonon.

Жapitro 2

1   Mia filo! se vi akceptos miajn parolojn
     Kaj konservos жe vi miajn ordonojn,
2   Ke via orelo atente aэskultos saшon
     Kaj vian koron vi inklinigos al komprenado;
3   Se vi vokos la prudenton
     Kaj direktos vian voжon al la saшo:
4   Se vi serжos шin kiel arшenton,
     Serжegos kiel trezoron:
5   Tiam vi komprenos la timon antaэ la Eternulo,
     Kaj vi akiros konadon pri Dio.
6   Жar la Eternulo donas saшon;
     El Lia buюo venas scio kaj kompreno.
7   Li havas helpon por la virtuloj;
     Li estas юildo por tiuj, kiuj vivas pie.
8   Li gardas la iradon de la justo,
     Kaj zorgas pri la vojo de Siaj piuloj.
9   Tiam vi komprenos veremon kaj juston
     Kaj pion kaj жiun bonan vojon.
10 Жar saшo venos en vian koron,
     Kaj scio estos agrabla por via animo.
11 Bona konscio vin gvidos,
     Prudento vin gardos,
12 Por savi vin de la vojo de malbono,
     De homo, parolanta kontraэveraјon,
13 De tiuj, kiuj forlasas la шustan vojon,
     Por iri la vojojn de mallumo,
14 Kiuj шojas, kiam ili faras malbonon,
     Trovas plezuron en la malordo de la malboneco,
15 Kies vojoj estas malrektaj
     Kaj kies irado deflankiшis;
16 Por savi vin de fremda virino,
     De edzino ne via, kies paroloj estas glataj,
17 Kiu forlasas la amikon de sia juneco,
     Kaj forgesas la ligon de sia Dio;
18 Жar юia domo kondukas al morto,
     Kaj юiaj paюoj al la inferuloj;
19 Жiuj, kiuj eniras al юi, ne revenas,
     Kaj ne reatingas la vojon de la vivo;
20 Ke vi iru la vojon de bonuloj,
     Kaj sekvu la paюosignojn de piuloj.
21 Жar la piuloj loшos sur la tero,
     Kaj la senpekuloj restos sur шi;
22 Sed la malpiuloj estos ekstermitaj de sur la tero,
     Kaj la maliculoj estos malaperigitaj de tie.

Жapitro 3

1   Mia filo! ne forgesu mian instruon,
     Kaj via koro konservu miajn ordonojn.
2   Жar ili akirigos al vi longan vivon,
     Jarojn de vivo kaj paco.
3   Favoro kaj vero vin ne forlasu;
     Alligu ilin al via kolo,
     Skribu ilin sur la tabeloj de via koro.
4   Kaj vi trovos favoron kaj bonan opinion
     Жe Dio kaj homoj.
5   Fidu la Eternulon per via tuta koro,
     Kaj ne fidu vian prudenton.
6   Konsciu Lin en жiuj viaj vojoj,
     Kaj Li шustigos vian iradon.
7   Ne opiniu vin saшa;
     Timu la Eternulon, kaj deturnu vin de malbono.
8   Жi tio estos saniga por via korpo,
     Kaj bona nutro por viaj ostoj.
9   Faru honoron al la Eternulo el via havo
     Kaj el la unuavenaјo de жiuj viaj rikoltoj:
10 Tiam viaj grenejoj tute pleniшos,
     Kaj viaj vinpremejoj superbordigos moston.

11 La instruon de la Eternulo, ho mia filo, ne malюatu;
     Kaj ne deturnu vin, kiam Li faras al vi punon;
12 Жar kiun la Eternulo amas, tiun Li punkorektas,
     Kiel patro la filon, en kiu li havas plezuron.
13 Feliжa estas la homo, kiu trovis saшon,
     Kaj la homo, kiu akiris prudenton;
14 Жar estas pli bone шin aжeti, ol aжeti arшenton,
     Kaj шia rikoltaјo estas pli bona, ol pura oro.
15 Шi estas pli kara, ol juveloj;
     Kaj nenio, kion vi povus deziri, povas esti komparata kun
         шi.
16 Longa vivo estas en шia dekstra mano;
     Riжo kaj gloro estas en шia maldekstra mano.
17 Шiaj vojoj estas vojoj agrablaj,
     Kaj жiuj шiaj vojetoj estas paco.
18 Шi estas arbo de vivo por tiuj, kiuj шin ekkaptis;
     Kaj feliжaj estas tiuj, kiuj шin posedas.
19 La Eternulo per saшo fondis la teron;
     Per prudento Li aranшis la жielon.
20 Per Lia жionsciado disiшis abismoj;
     Kaj la nuboj elverюas roson.

21 Mia filo! ili ne foriru de viaj okuloj;
     Konservu klarecon de la kapo kaj prudenton:
22 Ili estos vivo por via animo,
     Kaj ornamo por via kolo.
23 Tiam vi iros sendanшere vian vojon,
     Kaj via piedo ne falpuюiшos.
24 Kiam vi kuюiшos dormi, vi ne timos;
     Kaj kiam vi kuюos, via dormo estos agrabla.
25 Ne timu subitan teruron,
     Nek pereigon, kiu povus veni de malbonuloj;
26 Жar la Eternulo estos via helpo,
     Kaj gardos vian piedon kontraэ reto.
27 Ne rifuzu bonon al la bezonantoj,
     Se via mano havas la forton por fari.
28 Kiam vi havas жe vi, ne diru al via proksimulo:
     Iru kaj revenu, kaj morgaэ mi donos.
29 Ne pripensu malbonon kontraэ via proksimulo,
     Kiam li kun konfido loшas жe vi.
30 Ne malpacu kun iu senkaэze,
     Se li ne faris al vi malbonon.
31 Ne enviu rabemulon,
     Kaj elektu neniun el liaj vojoj;
32 Жar la perversulojn la Eternulo abomenas,
     Kaj Sian intencon Li malkaюas al la piuloj.
33 Malbeno de la Eternulo estas en la domo de malbonulo,
     Kaj la loшejon de piuloj Li benas.
34 La mokantojn Li mokas,
     Kaj al la humiluloj Li donas favoron.
35 Honoron heredas saшuloj;
     Sed malsaшuloj forportas honton.

Жapitro 4

1   Aэskultu, infanoj, la instruon de la patro,
     Kaj atentu, por lerni prudenton;
2   Жar bonan instruon mi donis al vi;
     Mian leшon ne forlasu.
3   Жar mi estis filo de mia patro,
     Dorlotata kaj sola de mia patrino.
4   Kaj li instruis min, kaj diris al mi:
     Via koro akceptu miajn vortojn;
     Observu miajn ordonojn, kaj vi vivos.
5   Akiru saшon, akiru prudenton;
     Ne forgesu, kaj ne deflankiшu de la paroloj de mia buюo.
6   Ne forlasu шin, kaj шi vin gardos;
     Amu шin, kaj шi zorgos pri vi.
7   La komenco de saшo estas: akiru saшon;
     Kaj por via tuta havo akiru prudenton.
8   Юatu шin alte, kaj шi vin altigos;
     Kaj шi donos al vi honoron, se vi шin enbrakigos.
9   Шi donos жarman ornamon al via kapo;
     Belan kronon шi donacos al vi.

10 Aэskultu, mia filo, kaj akceptu miajn vortojn;
     Kaj multiшos la jaroj de via vivo.
11 Mi kondukos vin laэ la vojo de saшo;
     Mi irigos vin sur rekta vojstreko.
12 Kiam vi iros, via irado ne estos malfaciligata;
     Kaj kiam vi kuros, vi ne falpuюiшos.
13 Tenu forte la instruon, ne forlasu шin;
     Konservu шin, жar шi estas via vivo.
14 La vojstrekon de malpiuloj ne iru,
     Kaj ne ekpaюu sur la vojo de malbonuloj;
15 Evitu шin, ne trapasu шin;
     Flankiшu de шi, kaj preterpasu.
16 Жar ili ne ekdormas, se ili ne faris malbonon;
     Kaj ili perdas la dorman ripozon, se ili ne pekigis;
17 Жar ili manшas panon de malpio
     Kaj trinkas vinon de krimo.
18 Kaj la vojo de piuloj estas kiel lumo leviшanta,
     Kiu жiam pli lumas шis plena tagiшo.
19 La vojo de malpiuloj estas kiel mallumo;
     Ili ne scias, je kio ili falpuюiшos.

20 Mia filo, atentu miajn vortojn;
     Klinu vian orelon al miaj paroloj.
21 Ili ne foriшu de viaj okuloj;
     Gardu ilin en via koro.
22 Жar ili estas vivo por tiuj, kiuj ilin trovis,
     Kaj sanigaj por ilia tuta korpo.
23 Pli ol жion gardatan, gardu vian koron;
     Жar el шi eliras la vivo.
24 Forigu de vi falsemon de la buюo,
     Kaj malicon de la lipoj malproksimigu de vi.
25 Viaj okuloj rigardu rekte,
     Kaj viaj palpebroj direktiшu rekte antaэen.
26 Fortikigu la direkton de viaj piedoj,
     Kaj жiuj viaj vojoj estu firmaj.
27 Ne юanceliшu dekstren, nek maldekstren;
     Forigu de malbono vian piedon.

Жapitro 5

1   Mia filo! atentu mian saшon;
     Al mia prudento klinu vian orelon,
2   Por ke vi konservu prudenton
     Kaj via buюo tenu scion.
3   Жar la buюo de malжastulino elverюas mielon,
     Kaj юia gorшo estas pli glata ol oleo.
4   Sed юia sekvaјo estas maldolжa kiel absinto,
     Akra kiel ambaэtranжa glavo.
5   Юiaj piedoj iras malsupren al la morto;
     Юiaj paюoj atingas Юeolon.
6   Юi ne iras rekte laэ la vojo de vivo;
     Юiaj paюoj юanceliшas, sed tion юi ne scias.
7   Kaj nun, infanoj, aэskultu min,
     Kaj ne forkliniшu de la vortoj de mia buюo.
8   Malproksimigu de юi vian vojon,
     Kaj ne proksimiшu al la pordo de юia domo,
9   Por ke vi ne fordonu al aliaj vian honoron
     Kaj viajn jarojn al la kruelulo,
10 Por ke fremduloj ne satiшu de via havo,
     Kaj viaj laboroj ne estu en fremda domo,
11 Шis vi шemos en la fino,
     Kiam konsumiшos via karno kaj via korpo,
12 Kaj vi diros: Ho, kiel mi malamis instruon,
     Kaj mia koro malюatis moraligon!
13 Kaj mi ne aэskultis la voжon de miaj instruantoj,
     Kaj mi ne klinis mian orelon al miaj lernigantoj.
14 Mi estis preskaэ en жia malbono
     Meze de kunveno kaj societo.
15 Trinku akvon el via cisterno,
     Kaj fluantan el via puto.
16 Viaj fontoj disfluu eksteren,
     Akvaj torentoj en la stratojn.
17 Ili apartenu al vi sola,
     Sed ne al aliaj kun vi.
18 Via fonto estu benata;
     Kaj havu шojon de la edzino de via juneco.
19 Юi estas жarma kiel cervino,
     Kaj aminda kiel ibeksino;
     Юiaj karesoj шuigu vin en жiu tempo,
     Юia amo жiam donu al vi plezuron.
20 Kaj kial, mia filo, vi volas serжi al vi plezuron жe fremda
         virino
     Kaj enbrakigi ne apartenantan al vi?
21 Жar antaэ la okuloj de la Eternulo estas la vojoj de homo,
     Kaj жiujn liajn irojn Li pripensas.
22 Liaj propraj malbonfaroj enkaptos la malpiulon,
     Kaj la юnuroj de lia peko lin tenos.
23 Li mortos pro manko de eduko;
     Kaj la multo de lia senprudenteco lin devojigos.

Жapitro 6

1   Mia filo! se vi garantiis por via proksimulo
     Kaj donis vian manon por aliulo,
2   Tiam vi enretiшis per la vortoj de via buюo,
     Kaptiшis per la vortoj de via buюo.
3   Tiam, mia filo, agu tiel kaj saviшu,
     Жar vi falis en la mano de via proksimulo:
     Iru, vigliшu, kaj petegu vian proksimulon;
4   Ne lasu viajn okulojn dormi
     Kaj viajn palpebrojn dormeti;
5   Savu vin, kiel gazelo, el la mano,
     Kaj kiel birdo el la mano de la birdokaptisto.

6   Iru al la formiko, vi maldiligentulo;
     Rigardu шian agadon, kaj saшiшu.
7   Kvankam шi ne havas estron,
     Nek kontrolanton, nek reganton,
8   Шi pretigas en la somero sian panon,
     Шi kolektas dum la rikolto sian manшon.
9   Шis kiam, maldiligentulo, vi kuюos?
     Kiam vi leviшos de via dormo?
10 Iom da dormo, iom da dormeto,
     Iom da kunmeto de la manoj por kuюado;
11 Kaj venos via malriжeco kiel rabisto,
     Kaj via senhaveco kiel viro armita.

12 Homo sentaэga, homo malbonfarema,
     Iras kun buюo malica,
13 Donas signojn per la okuloj, aludas per siaj piedoj,
     Komprenigas per siaj fingroj;
14 Perverseco estas en lia koro, li intencas malbonon;
     En жiu tempo li semas malpacon.
15 Tial subite venos lia pereo;
     Li estos rompita subite, kaj neniu lin sanigos.
16 Jen estas ses aferoj, kiujn la Eternulo malamas,
     Kaj sep, kiujn Li abomenegas.
17 Arogantaj okuloj, mensogema lango,
     Kaj manoj, kiuj verюas senkulpan sangon,
18 Koro, kiu preparas malbonfarajn intencojn,
     Piedoj, kiuj rapidas kuri al malbono,
19 Falsa atestanto, kiu elspiras mensogojn;
     Kaj tiu, kiu semas malpacon inter fratoj.

20 Konservu, mia filo, la ordonon de via patro,
     Kaj ne forјetu la instruon de via patrino.
21 Ligu ilin por жiam al via koro,
     Volvu ilin sur vian kolon.
22 Kiam vi iros, ili gvidos vin;
     Kiam vi kuюiшos, ili vin gardos;
     Kaj kiam vi vekiшos, ili parolos kun vi.
23 Жar moralordono estas lumingo, kaj instruo estas lumo,
     Kaj edifaj predikoj estas vojo de vivo,
24 Por gardi vin kontraэ malbona virino,
     Kontraэ glata lango de fremdulino.
25 Ne deziregu en via koro юian belecon,
     Kaj ne kaptiшu per юiaj palpebroj.
26 Жar la kosto de publikulino estas nur unu pano;
     Sed fremda edzino forkaptas la grandvaloran animon.
27 Жu iu povas teni fajron en sia sino tiel,
     Ke liaj vestoj ne brulu?
28 Жu iu povas marюi sur ardantaj karboj,
     Ne bruligante siajn piedojn?
29 Tiel ankaэ estas kun tiu, kiu venas al la edzino de sia
         proksimulo;
     Neniu, kiu юin ektuюas, restas sen puno.
30 Oni ne faras grandan honton al юtelanto,
     Se li юtelas por sin satigi, kiam li malsatas;
31 Kaj kiam oni lin kaptas, li pagas sepoble;
     La tutan havon de sia domo li fordonas.
32 Sed kiu adultas kun virino, tiu estas sensaшa;
     Tiu, kiu faras tion, pereigas sian animon;
33 Batojn kaj malhonoron li ricevas,
     Kaj lia honto ne elviюiшas;
34 Жar furiozas la јaluzo de la edzo;
     Kaj li ne indulgas en la tempo de la venшo.
35 Li rigardas nenian kompenson,
     Kaj li ne akceptas, se vi volas eж multe donaci.

Жapitro 7

1   Mia filo! konservu miajn vortojn,
     Kaj gardu жe vi miajn moralordonojn.
2   Konservu miajn moralordonojn, kaj vivu;
     Kaj mian instruon, kiel la pupilon de viaj okuloj.
3   Ligu ilin al viaj fingroj;
     Skribu ilin sur la tabelo de via koro.
4   Diru al la saшo: Vi estas mia fratino;
     Kaj la prudenton nomu mia parencino;
5   Por ke vi estu gardata kontraэ fremda edzino,
     Kontraэ fremdulino, kies paroloj estas glataj.
6   Жar mi rigardis tra fenestro de mia domo,
     Tra mia krado;
7   Kaj mi vidis inter la naivuloj,
     Mi rimarkis inter la nematuruloj junulon senprudentan,
8   Kiu pasis sur la placo preter юia angulo,
     Kaj iris la vojon al юia domo,
9   En krepusko, en vespero de tago,
     Kiam fariшis nokto kaj mallumo.
10 Kaj jen renkonte al li iras virino
     En ornamo de publikulino, ruzema je la koro.
11 Bruema kaj vagema;
     Юiaj piedoj ne loшas en юia domo.
12 Jen юi estas sur la strato, jen sur la placoj,
     Kaj apud жiu angulo юi embuskas.
13 Kaj юi kaptis lin, kaj kisis lin
     Kun senhonta vizaшo, kaj diris al li:
14 Mi devis alporti dankan oferdonon;
     Hodiaэ mi plenumis mian solenan promeson.
15 Tial mi eliris al vi renkonte,
     Por serжi vian vizaшon, kaj mi vin trovis.
16 Mi bele kovris mian liton
     Per multkoloraj teksaјoj el Egiptujo.
17 Mi parfumis mian kuюejon
     Per mirho, aloo, kaj cinamo.
18 Venu, ni шuu sufiжe volupton шis la mateno,
     Ni plezuriшu per la amo.
19 Жar mia edzo ne estas hejme,
     Li iris en malproksiman vojon;
20 La sakon kun mono li prenis kun si;
     Li revenos hejmen je la plenluno.
21 Юi forlogis lin per sia multeparolado,
     Per sia glata buюo юi lin entiris.
22 Li tuj iras post юi,
     Kiel bovo iras al la buжo
     Kaj kiel katenita malsaшulo al la puno;
23 Шis sago fendas al li la hepaton;
     Kiel birdo rapidas al la kaptilo,
     Kaj ne scias, ke шi pereigas sian vivon.
24 Kaj nun, infanoj, aэskultu min,
     Atentu la vortojn de mia buюo.
25 Via koro ne flankiшu al юia vojo,
     Ne eraru sur юia irejo;
26 Жar multajn юi vundis kaj faligis,
     Kaj multegaj estas юiaj mortigitoj.
27 Юia domo estas vojoj al Юeol,
     Kiuj kondukas malsupren al la жambroj de la morto.

Жapitro 8

1   Жu ne vokas la saшo?
     Kaj жu la prudento ne aэdigas sian voжon?
2   Шi staras sur la pinto de altaјoj,
     Apud la vojo, жe la vojkruжiшoj.
3   Apud la pordegoj, жe la eniro en la urbon,
     Жe la eniro tra la pordoj, шi kantas:
4   Al vi, ho viroj, mi vokas;
     Kaj mia voжo sin turnas al la homoj:
5   Komprenu, naivuloj, la prudenton,
     Kaj sensprituloj prenu en la koron.
6   Aэskultu, жar mi parolos gravaјon,
     Kaj шustaјo eliros el mia buюo.
7   Жar mia lango parolos veron,
     Kaj malpiaјon abomenas miaj lipoj.
8   Justaj estas жiuj paroloj de mia buюo;
     Ili ne enhavas falson kaj malicon.
9   Жiuj ili estas шustaj por tiu, kiu ilin komprenas,
     Kaj justaj por tiuj, kiuj akiris scion.
10 Prenu mian instruon, kaj ne arшenton;
     Kaj la scion юatu pli, ol plej puran oron.
11 Жar saшo estas pli bona ol multekostaj юtonoj;
     Kaj nenio, kion oni povas deziri, povas esti egala al шi.
12 Mi, saшo, loшas kun la prudento,
     Kaj mi trovas prudentajn konsilojn.
13 Timo antaэ la Eternulo malamas malbonon,
     Fieron, malhumilon, kaj malbonan vojon;
     Malsinceran buюon mi malamas.
14 De mi venas konsilo kaj bonaranшo;
     Mi estas prudento; al mi apartenas forto.
15 Per mi reшas la reшoj,
     Kaj la estroj donas leшojn de justeco.
16 Per mi regas la princoj
     Kaj la potenculoj kaj жiuj juшantoj sur la tero.
17 Mi amas miajn amantojn;
     Kaj miaj serжantoj min trovos.
18 Riжo kaj gloro estas жe mi,
     Daэra havo kaj justo.
19 Mia frukto estas pli bona ol oro kaj ol plej pura oro;
     Kaj la rikolto de mi estas pli bona ol elektita arшento.
20 Laэ la vojo de vero mi iras,
     Laэ la vojstreko de la justo;
21 Por heredigi al miaj amantoj esencan bonon,
     Kaj plenigi iliajn trezorejojn.
22 La Eternulo min formis en la komenco de Sia vojo,
     Antaэ Siaj kreitaјoj, tre antikve.
23 Antaэ eterno mi estis firme fondita, en la komenco,
     Antaэ la kreo de la tero.
24 Kiam ankoraэ ne ekzistis la abismoj, mi estis jam naskita,
     Kiam ankoraэ ne ekzistis fontoj, юprucigantaj akvon.
25 Antaэ ol la montoj estis starigitaj,
     Antaэ la altaјoj mi estis kreita;
26 Kiam la tero ankoraэ ne estis farita, nek la kampoj,
     Nek la komencaj polveroj de la mondo.
27 Dum Li firmigis la жielojn, mi jam estis tie;
     Dum Li desegnis limojn sur la supraјo de la abismo,
28 Dum Li fortikigis la nubojn supre,
     Dum Li firmigis la fontojn de la abismo,
29 Dum Li donis Sian leшon al la maro,
     Por ke la akvoj ne transpaюu siajn bordojn,
     Kaj dum Li difinis la fundamentojn de la tero:
30 Tiam mi estis жe Li kiel konstruanto;
     Mi estis la шojo de жiuj tagoj,
     Ludante antaэ Li жiutempe.
31 Mi ludas sur Lia mondo-tero;
     Kaj mia шojo estas inter la homidoj.
32 Kaj nun, infanoj, aэskultu min;
     Kaj feliжaj estos tiuj, kiuj iras laэ miaj vojoj.
33 Aэskultu instruon kaj saшiшu,
     Kaj ne forјetu шin.
34 Feliжa estas la homo, kiu min aэskultas,
     Kiu maldormas жiutage жe miaj pordoj,
     Kiu staras garde жe la fostoj de miaj pordegoj.
35 Жar kiu min trovis, tiu trovis vivon,
     Kaj akiros favoron de la Eternulo.
36 Sed kiu maltrafas min, tiu difektas sian animon;
     Жiuj, kiuj min malamas, amas la morton.

Жapitro 9

1   La saшo konstruis sian domon,
     Жarpentis шiajn sep kolonojn.
2   Шi buжis sian bruton, verюis sian vinon,
     Kaj pretigis sian tablon.
3   Шi sendis siajn servantinojn,
     Por anonci sur la pintoj de la altaјoj de la urbo:
4   Kiu estas naiva, tiu sin turnu жi tien!
     Al la senspritulo шi diris:
5   Venu, manшu de mia pano,
     Kaj trinku el la vino, kiun mi enverюis.
6   Forlasu la malsaшaјon, kaj vivu;
     Kaj iru laэ la vojo de la prudento.

7   Kiu instruas blasfemanton, tiu prenas sur sin malhonoron;
     Kaj kiu penas шustigi malpiulon, tiu estas mokata.
8   Ne penu шustigi blasfemanton, ke li vin ne malamu:
     Penu шustigi saшulon, kaj li vin amos.
9   Donu al saшulo, kaj li ankoraэ pli saшiшos;
     Instruu justulon, kaj li lernos pli.
10 La komenco de la saшo estas timo antaэ la Eternulo;
     Kaj ekkono pri la Sanktulo estas prudento.
11 Жar per mi plimultiшos viaj tagoj,
     Kaj aldoniшos al vi jaroj da vivo.
12 Se vi saшiшis, vi saшiшis por vi;
     Kaj se vi blasfemas, vi sola suferos.

13 Virino malsaшa, bruema,
     Sensprita, kaj nenion scianta,
14 Sidas жe la pordo de sia domo,
     Sur seшo sur altaјo de la urbo,
15 Por voki la pasantojn,
     Kiuj iras sian шustan vojon:
16 Kiu estas naiva, tiu sin turnu жi tien!
     Kaj al la senspritulo юi diris:
17 Akvoj юtelitaj estas dolжaj,
     Kaj pano kaюita estas agrabla.
18 Kaj li ne scias, ke tie estas mortintoj
     Kaj ke юiaj invititoj estas en la profundoj de Юeol.

Жapitro 10

1   Sentencoj de Salomono.

     Saшa filo estas шojo por sia patro,
     Kaj filo malsaшa estas malшojo por sia patrino.
2   Maljustaj trezoroj ne donas utilon;
     Sed bonfaremo savas de morto.
3   La Eternulo ne malsatigos animon de piulo;
     Sed la avidon de malpiulo Li forpuюas.
4   Maldiligenta mano malriжigas;
     Sed mano de diligentuloj riжigas.
5   Kiu kolektas dum la somero, tiu estas filo saшa;
     Sed kiu dormas en la tempo de rikolto, tiu estas filo
         hontinda.
6   Beno estas sur la kapo de piulo;
     Sed la buюo de malpiulo kaюas krimon.
7   La memoro de piulo estas benata;
     Sed la nomo de malpiuloj forputros.
8   Kiu havas saшan koron, tiu akceptos moralordonojn;
     Sed kiu havas malsaшan buюon, tiu renversiшos.
9   Kiu iras en senkulpeco, tiu iras sendanшere;
     Sed kiu kurbigas siajn vojojn, tiu estos punita.
10 Kiu grimacas per la okulo, tiu kaэzas suferon;
     Kaj kiu havas malsaшan buюon, tiu renversiшos.
11 La buюo de piulo estas fonto de vivo;
     Sed la buюo de malpiulo kaюas krimon.
12 Malamo kaэzas malpacon;
     Sed amo kovras жiujn pekojn.
13 Sur la lipoj de prudentulo troviшas saшo;
     Sed vergo apartenas al la dorso de sensaшulo.
14 Saшuloj konservas la scion;
     Sed la buюo de malsaшulo estas proksima al la pereo.
15 La havo de riжulo estas lia fortika urbo;
     Sed pereo por la malriжuloj estas ilia malriжo.
16 La laborpago de piulo estas por la vivo;
     La enspezoj de malpiulo estas por peko.
17 Kiu konservas la instruon, tiu iras al vivo;
     Sed kiu forјetas atentigon, tiu restas en eraro.
18 Kiu kaюas malamon, tiu havas falseman buюon;
     Kaj kiu elirigas kalumnion, tiu estas malsaшulo.
19 Жe multo da vortoj ne evitebla estas peko;
     Sed kiu retenas siajn lipojn, tiu estas saшa.
20 La lango de piulo estas plej bonspeca arшento;
     La koro de malpiuloj estas kiel nenio.
21 La lipoj de piulo gvidas multajn;
     Sed malsaшuloj mortas pro manko de saшo.
22 La beno de la Eternulo riжigas,
     Kaj malшojon Li ne aldonas al шi.
23 Por malsaшulo estas шojo fari malbonon;
     Kaj saшo, por saшulo.
24 Kio timigas malpiulon, tio trafos lin;
     Kaj kion deziras piuloj, tio estos donita al ili.
25 Kiel pasanta ventego, tiel malpiulo rapide malaperas;
     Sed piulo havas eternan fundamenton.
26 Kiel la vinagro por la dentoj kaj la fumo por la okuloj,
     Tiel la maldiligentulo estas por tiuj, kiuj lin sendis.
27 La timo antaэ la Eternulo multigas la tagojn;
     Sed la jaroj de malpiuloj estos mallongigitaj.
28 La atendo de piuloj fariшos шojo;
     Sed la espero de malpiuloj pereos.
29 La vojo de la Eternulo estas defendo por la senpekulo,
     Sed pereo por la malbonfarantoj.
30 Piulo neniam falpuюiшos;
     Sed la malpiuloj ne restos sur la tero.
31 La buюo de piulo eligas saшon;
     Sed lango falsema estos ekstermita.
32 La lipoj de piulo anoncas favoraјon,
     Kaj la buюo de malpiuloj malicaјon.

Жapitro 11

1   Malvera pesilo estas abomenaјo por la Eternulo;
     Sed plena pezo plaжas al Li.
2   Se venis malhumileco, venos ankaэ honto;
     Sed жe la humiluloj estas saшo.
3   La senkulpeco de la piuloj gvidos ilin;
     Sed la falsemo pereigos la maliculojn.
4   Ne helpos riжo en la tago de kolero;
     Sed bonfaremo savas de morto.
5   La justeco de piulo ebenigas lian vojon;
     Sed malpiulo falos per sia malpieco.
6   La justeco de piuloj savos ilin;
     Sed la pasio de maliculoj ilin kaptos.
7   Kiam mortas homo pia, ne pereas lia espero;
     Sed la atendo de la pekuloj pereas.
8   Piulo estas savata kontraэ mizero,
     Kaj malpiulo venas sur lian lokon.
9   Per la buюo de hipokritulo difektiшas lia proksimulo;
     Sed per kompreno piuloj saviшas.
10 Kiam al la piuloj estas bone, la urbo шojas;
     Kaj kiam pereas malpiuloj, шi estas gaja.
11 Per la beno de piuloj urbo altiшas;
     Kaj per la buюo de malpiuloj шi ruiniшas.
12 Kiu mokas sian proksimulon, tiu estas malsaшulo;
     Sed homo prudenta silentas.
13 Kiu iras kun kalumnioj, tiu elperfidas sekreton;
     Sed kiu havas fidelan spiriton, tiu konservas aferon.
14 Жe manko de prikonsiliшo popolo pereas;
     Sed жe multe da konsilantoj estas bonstato.
15 Malbonon faras al si tiu, kiu garantias por fremdulo;
     Sed kiu malamas donadon de mano, tiu estas ekster danшero.
16 Aminda virino akiras honoron,
     Kaj potenculoj akiras riжon.
17 Bonkora homo donos bonon al sia animo,
     Kaj kruelulo detruas sian karnon.
18 Malvirtulo akiras profiton malveran,
     Kaj la semanto de virto veran rekompencon.
19 Bonfarado kondukas al vivo;
     Kaj kiu celas malbonon, tiu iras al sia morto.
20 Abomenaјo por la Eternulo estas la malickoruloj;
     Sed plaжas al Li tiuj, kiuj iras vojon pian.
21 Oni povas esti certa, ke malvirtulo ne restos senpuna;
     Sed la idaro de virtuloj estos savita.
22 Kiel ora ringo sur la nazo de porko,
     Tiel estas virino bela, sed malbonkonduta.
23 La deziro de virtuloj estas nur bono;
     Sed malvirtuloj povas esperi nur koleron.
24 Unu disdonas, kaj riжiшas жiam pli;
     Alia tro avaras, kaj tamen nur malriжiшas.
25 Animo benanta шuos bonstaton;
     Kaj kiu trinkigas, tiu mem havos sufiжe por trinki.
26 Kiu retenas grenon, tiun malbenas la popolo;
     Sed beno venas sur la kapon de tiu, kiu disdonas.
27 Kiu celas bonon, tiu atingos plaжon;
     Sed kiu serжas malbonon, tiun шi trafos.
28 Kiu fidas sian riжecon, tiu falos;
     Sed virtuloj floros kiel juna folio.
29 Kiu detruas sian domon, tiu heredos venton;
     Kaj malsaшulo estas sklavo de saшulo.
30 La frukto de virtulo estas arbo de vivo;
     Kaj akiranto de animoj estas saшulo.
31 Se virtulo ricevas redonon sur la tero,
     Tiom pli malvirtulo kaj pekulo!

Жapitro 12

1   Kiu amas instruon, tiu amas scion;
     Sed kiu malamas atentigon, tiu estas malsaшulo.
2   Bonulo akiras favoron de la Eternulo;
     Sed homo malica estos kondamnita.
3   Ne fortikiшos homo per malvirto;
     Sed la radiko de virtuloj ne юanceliшos.
4   Brava virino estas krono por sia edzo;
     Sed senhonora estas kiel puso en liaj ostoj.
5   La pensoj de virtuloj estas justeco;
     La meditado de malvirtuloj estas malico.
6   La paroloj de malvirtuloj estas insido pri sango;
     Sed la buюo de virtuloj ilin savas.
7   La malvirtuloj renversiшos kaj malaperos;
     Sed la domo de virtuloj staros forte.
8   Oni laэdas homon laэ lia saшo;
     Sed perversulo estos hontigita.
9   Pli bona estas homo negrava, sed laboranta por si,
     Ol homo, kiu serжas honoron, sed al kiu mankas pano.
10 Virtulo kompatas la vivon de sia bruto;
     Sed la koro de malvirtuloj estas kruela.
11 Kiu prilaboras sian teron, tiu havos sate da pano;
     Sed kiu serжas vantaјojn, tiu estas malsaшulo.
12 Malvirtulo serжas subtenon de malnobluloj;
     Sed la radiko de virtuloj donas forton.
13 Per siaj pekaj vortoj kaptiшas malbonulo;
     Sed virtulo eliras el mizero.
14 Per la fruktoj de sia buюo homo bone satiшas;
     Kaj laэ la merito de siaj manoj homo ricevas redonon.
15 La vojo de malsaшulo estas шusta en liaj okuloj;
     Sed saшulo aэskultas konsilon.
16 Malsaшulo tuj montras sian koleron;
     Sed saшulo ignoras ofendon.
17 Kiu estas verama, tiu eldiras tion, kio estas шusta,
     Sed falsama atestulo trompon.
18 Ofte nepripensita parolo vundas kiel glavo;
     Sed la lango de saшuloj sanigas.
19 Parolo vera restas fortike por жiam;
     Sed parolo malvera nur por momento.
20 Malico estas en la koro de malbonintenculoj;
     Sed жe la pacigantoj estas шojo.
21 Nenio malbona trafos virtulon;
     Sed la malvirtuloj havas plene da malbono.
22 Abomenaјo por la Eternulo estas buюo mensogema;
     Sed kiuj agas laэ vero, tiuj plaжas al Li.
23 Saшa homo kaюas scion;
     Sed la koro de malsaшuloj elkrias malsaшecon.
24 La mano de diligentuloj regos;
     Sed mano maldiligenta pagos tributon.
25 Zorgo en la koro de homo шin premas;
     Sed amika vorto шin шojigas.
26 Al la virtulo estas pli bone, ol al lia proksimulo;
     Sed la vojo de malvirtuloj ilin erarigas.
27 Maldiligenteco ne pretigos al si manшon;
     Sed homo diligenta havas riжecon.
28 Sur la vojo de virto estas vivo,
     Kaj шi estos ebenigita kontraэ morto.

Жapitro 13

1   Saшa filo lernas de la patro;
     Sed mokanto ne aэskultas moralinstruon.
2   La frukto de la buюo donas al homo bonan manшon;
     Sed la deziro de krimuloj estas perforto.
3   Kiu gardas sian buюon, tiu gardas sian animon;
     Kiu tro malfermas sian buюon, tiu pereas.
4   La animo de maldiligentulo deziras, kaj ne ricevas;
     Sed la animo de diligentuloj satiшas.
5   Vorton malveran virtulo malamas;
     Sed malvirtulo agas abomene kaj venas al honto.
6   La virto gardas tiun, kiu iras шustan vojon;
     Sed la malvirto pereigas pekulon.
7   Unu юajnigas sin riжa, havante nenion;
     Alia юajnigas sin malriжa, havante grandan riжecon.
8   Per sia riжeco homo savas sian animon;
     Sed malriжulo ne aэskultas atentigon.
9   La lumo de virtuloj brilegas;
     Sed la lumilo de malvirtuloj estingiшos.
10 Nur de malhumileco venas malpaco;
     Sed la akceptantaj konsilojn havas saшon.
11 Riжeco rapide akirita malgrandiшas;
     Sed kion oni kolektas per laboro, tio multiшas.
12 Espero prokrastata dolorigas la koron;
     Sed plenumita deziro estas arbo de vivo.
13 Kiu malюatas diron, tiu malutilas al si mem;
     Sed respektanta ordonon estos rekompencita.
14 Instruo de saшulo estas fonto de vivo,
     Por evitigi la retojn de la morto.
15 Bona prudento plaжigas;
     Sed la vojo de perfiduloj estas malglata.
16 Жiu prudentulo agas konscie;
     Sed malsaшulo elmontras malsaшecon.
17 Malbona sendito falas en malfeliжon;
     Sed sendito fidela sanigas.
18 Malriжa kaj hontigata estos tiu, kiu forpuюas instruon;
     Sed kiu observas instruon, tiu estos estimata.
19 Deziro plenumita estas agrabla por la animo;
     Sed malagrable por la malsaшuloj estas deturni sin de
         malbono.
20 Kiu iras kun saшuloj, tiu estos saшa;
     Sed kamarado de malsaшuloj suferos doloron.
21 Pekulojn persekutas malbono;
     Sed virtulojn rekompencas bono.
22 Bonulo heredigas la nepojn;
     Kaj por virtulo konserviшas la havo de pekulo.
23 Multe da manшaјo estas sur la kampo de malriжuloj;
     Sed multaj pereas pro manko de justeco.
24 Kiu юparas sian vergon, tiu malamas sian filon;
     Sed kiu lin amas, tiu baldaэ lin punas.
25 Virtulo manшas, por satigi sian animon;
     Sed la ventro de malvirtuloj havas mankon.

Жapitro 14

1   Saшa virino konstruas sian domon;
     Sed malsaшa detruas шin per siaj manoj.
2   Kiu iras la шustan vojon, tiu timas la Eternulon;
     Sed kiu iras vojon malшustan, tiu Lin malestimas.
3   En la buюo de malsaшulo estas vergo por lia malhumileco;
     Sed la buюo de saшuloj ilin gardas.
4   Se ne ekzistas bovoj, la grenejoj estas malplenaj;
     Sed multe da profito estas de la forto de bovoj.
5   Verama atestanto ne mensogas;
     Sed atestanto falsama elspiras mensogojn.
6   Mokanto serжas saшecon kaj шin ne trovas;
     Sed por saшulo la sciado estas facila.
7   Foriru de homo malsaшa;
     Жar vi ne aэdos parolon de saшo.
8   La saшeco de saшulo estas komprenado de sia vojo;
     Kaj la malsaшeco de malsaшuloj estas trompiшado.
9   Malsaшuloj юercas pri siaj kulpoj;
     Sed inter virtuloj ekzistas reciproka favoro.
10 Koro scias sian propran malшojon;
     Kaj en шia шojo ne partoprenas fremdulo.
11 Domo de malvirtuloj estos ekstermita;
     Sed dometo de virtuloj floros.
12 Iufoje vojo юajnas шusta al homo,
     Kaj tamen шia fino kondukas al la morto.
13 Ankaэ dum ridado povas dolori la koro;
     Kaj la fino de шojo estas malшojo.
14 Laэ siaj agoj manшos homo malbonkora;
     Kaj homo bona satiшos per siaj faroj.
15 Naivulo kredas жiun vorton;
     Sed saшulo estas atenta pri sia vojo.
16 Saшulo timas, kaj forkliniшas de malbono;
     Sed malsaшulo estas incitiшema kaj memfidema.
17 Malpacienculo faras malsaшaјojn;
     Kaj malbonintenculo estas malamata.
18 Naivuloj akiras malsaшecon;
     Sed saшuloj estas kronataj de klereco.
19 Malbonuloj humiliшos antaэ bonuloj;
     Kaj malvirtuloj estos antaэ la pordego de virtulo.
20 Malriжulo estas malamata eж de sia proksimulo;
     Sed riжulo havas multe da amikoj.
21 Kiu malюatas sian proksimulon, tiu estas pekulo;
     Sed kiu kompatas malriжulojn, tiu estas feliжa.
22 Жu ne eraras malbonintenculoj?
     Sed favorkoreco kaj vero estas жe tiuj, kiuj havas bonajn
         intencojn.
23 De жiu laboro estos profito;
     Sed de babilado venas nur senhaveco.
24 Propra riжeco estas krono por la saшuloj;
     Sed la malsaшeco de la malsaшuloj restas malsaшeco.
25 Verparola atestanto savas animojn;
     Sed malverparola elspiras trompon.
26 En la timo antaэ la Eternulo estas forta fortikaјo;
     Kaj Li estos rifuшejo por Siaj infanoj.
27 La timo antaэ la Eternulo estas fonto de vivo,
     Por evitigi la retojn de la morto.
28 Grandeco de popolo estas gloro por reшo;
     Kaj manko de popolo pereigas la reganton.
29 Pacienculo havas multe da saшo;
     Sed malpacienculo elmontras malsaшecon.
30 Trankvila koro estas vivo por la korpo;
     Sed envio estas puso por la ostoj.
31 Kiu premas malriжulon, tiu ofendas lian Kreinton;
     Kaj kiu Lin honoras, tiu kompatas malriжulon.
32 Pro sia malboneco malvirtulo estos forpuюita;
     Sed virtulo eж mortante havas esperon.
33 En la koro de saшulo ripozas saшo;
     Kaj kio estas en malsaшuloj, tio elmontriшas.
34 Virto altigas popolon;
     Sed peko pereigas gentojn.
35 Favoron de la reшo havas sklavo saшa;
     Sed kontraэ malbonkonduta li koleras.

Жapitro 15

1   Milda respondo kvietigas koleron;
     Sed malmola vorto ekscitas koleron.
2   La lango de saшuloj bonigas la instruon;
     Sed la buюo de malsaшuloj elparolas sensencaјon.
3   Sur жiu loko estas la okuloj de la Eternulo;
     Ili vidas la malbonulojn kaj bonulojn.
4   Milda lango estas arbo de vivo;
     Sed malbonparola rompas la spiriton.
5   Malsaшulo malюatas la instruon de sia patro;
     Sed kiu plenumas la admonon, tiu estas prudenta.
6   En la domo de virtulo estas multe da trezoroj;
     Sed en la profito de malvirtulo estas pereo.
7   La buюo de saшuloj semas instruon;
     Sed la koro de malsaшuloj ne estas tia.
8   Oferdono de malvirtuloj estas abomenaјo por la Eternulo;
     Sed la preшo de virtuloj al Li plaжas.
9   Abomenaјo por la Eternulo estas la vojo de malvirtulo;
     Sed kiu celas virton, tiun Li amas.
10 Malbona puno atendas tiun, kiu forlasas la vojon;
     Kaj la malamanto de admono mortos.
11 Юeol kaj la abismo estas antaэ la Eternulo:
     Tiom pli la koroj de la homidoj.
12 Mokanto ne amas tiun, kiu lin admonas;
     Al saшuloj li ne iras.
13 Шoja koro faras la vizaшon шoja;
     Sed жe жagreno de la koro la spirito estas malgaja.
14 La koro de saшulo serжas instruon;
     Sed la buюo de malsaшuloj nutras sin per malsaшeco.
15 Жiuj tagoj de malfeliжulo estas malbonaj;
     Sed kontenta koro estas festenado.
16 Pli bona estas malmulto kun timo antaэ la Eternulo,
     Ol granda trezoro kun maltrankvileco жe шi.
17 Pli bona estas manшo el verdaјo, sed kun amo,
     Ol grasa bovo, sed kun malamo.
18 Kolerema homo kaэzas malpacon;
     Kaj pacienculo kvietigas disputon.
19 La vojo de maldiligentulo estas kiel dornarbeto;
     Sed la vojo de virtuloj estas ebenigita.
20 Saшa filo шojigas la patron;
     Sed homo malsaшa estas malhonoro por sia patrino.
21 Malsaшeco estas шojo por malsaшulo;
     Sed homo prudenta iras шustan vojon.
22 Kie ne estas konsilo, tie la entreprenoj neniiшas;
     Sed жe multe da konsilantoj ili restas fortikaj.
23 Plezuro por homo estas en la respondo de lia buюo;
     Kaj kiel bona estas vorto en la шusta tempo!
24 La vojo de la vivo por saшulo iras supren,
     Por ke li evitu Юeolon malsupre.
25 La domon de fieruloj la Eternulo ruinigas;
     Sed Li gardas la limojn de vidvino.
26 Abomenaјo por la Eternulo estas la intencoj de malnoblulo;
     Sed agrablaj estas la paroloj de puruloj.
27 Profitemulo malшojigas sian domon;
     Sed kiu malamas donacojn, tiu vivos.
28 La koro de virtulo pripensas respondon;
     Sed la buюo de malvirtuloj elfluigas malbonon.
29 La Eternulo estas malproksima de la malvirtuloj;
     Sed la preшon de la virtuloj Li aэskultas.
30 Luma okulo шojigas la koron;
     Bona sciigo fortikigas la ostojn.
31 Orelo, kiu aэskultas la instruon de la vivo,
     Loшos inter saшuloj.
32 Kiu forpuюas admonon, tiu malestimas sian animon;
     Sed kiu aэskultas instruon, tiu akiras saшon.
33 La timo antaэ la Eternulo instruas saшon,
     Kaj humileco troviшas antaэ honoro.

Жapitro 16

1   Al la homo apartenas la projektoj de la koro;
     Sed de la Eternulo venas la vortoj de la lango.
2   Жiuj vojoj de la homo estas puraj en liaj okuloj;
     Sed la Eternulo esploras la spiritojn.
3   Transdonu al la Eternulo viajn farojn;
     Tiam viaj entreprenoj staros forte.
4   Жiu faro de la Eternulo havas sian celon;
     Eж malvirtulo estas farita por tago de malbono.
5   Жiu malhumilulo estas abomenaјo por la Eternulo;
     Kaj li certe ne restos ne punita.
6   Per bono kaj vero pardoniшas peko;
     Kaj per timo antaэ la Eternulo oni evitas malbonon.
7   Kiam al la Eternulo plaжas la vojoj de homo,
     Li eж liajn malamikojn pacigas kun li.
8   Pli bona estas malmulto, sed kun justeco,
     Ol granda profito, sed maljusta.
9   La koro de homo pripensas sian vojon;
     Sed la Eternulo direktas lian iradon.
10 Sorжo estas sur la lipoj de reшo;
     Lia buюo ne peku жe la juшo.
11 Шusta pesilo kaj шustaj pesiltasoj estas de la Eternulo;
     Жiuj pezilюtonoj en la sako estas Lia faro.
12 Abomenaјo por reшoj estas fari maljustaјon;
     Жar per justeco staras fortike la trono.
13 Al la reшoj plaжas lipoj veramaj;
     Kaj ili amas tiun, kiu parolas la veron.
14 Kolero de reшo estas kuriero de morto;
     Sed homo saшa igas шin pardoni.
15 Luma vizaшo de reшo estas vivo;
     Kaj lia favoro estas kiel nubo kun printempa pluvo.
16 Akiro de saшeco estas multe pli bona ol oro;
     Kaj akiro de prudento estas preferinda ol arшento.
17 La vojo de virtuloj evitas malbonon;
     Kiu gardas sian vojon, tiu konservas sian animon.
18 Antaэ la pereo iras fiereco;
     Kaj antaэ la falo iras malhumileco.
19 Pli bone estas esti humila kun malriжuloj,
     Ol dividi akiron kun fieruloj.
20 Kiu prudente kondukas aferon, tiu trovos bonon;
     Kaj kiu fidas la Eternulon, tiu estas feliжa.
21 Kiu havas prudentan koron, tiu estas nomata saшulo;
     Kaj agrablaj paroloj plivalorigas la instruon.
22 Saшo estas fonto de vivo por sia posedanto;
     Sed la instruo de malsaшuloj estas malsaшeco.
23 La koro de saшulo prudentigas lian buюon,
     Kaj en lia buюo plivaloriшas la instruo.
24 Agrabla parolo estas freюa mielo,
     Dolжa por la animo kaj saniga por la ostoj.
25 Iufoje vojo юajnas шusta al homo,
     Kaj tamen шia fino kondukas al la morto.
26 Kiu laboras, tiu laboras por si mem;
     Жar lin devigas lia buюo.
27 Malbona homo kaэzas malbonon;
     Kaj sur liaj lipoj estas kvazaэ brulanta fajro.
28 Malica homo disvastigas malpacon;
     Kaj kalumnianto disigas amikojn.
29 Rabemulo forlogas sian proksimulon
     Kaj kondukas lin sur vojo malbona.
30 Kiu faras signojn per la okuloj, tiu intencas malicon;
     Kiu faras signojn per la lipoj, tiu plenumas malbonon.
31 Krono de gloro estas la grizeco;
     Sur la vojo de justeco шi estas trovata.
32 Pacienculo estas pli bona ol fortulo;
     Kaj kiu regas sian spiriton, tiu estas pli bona ol
         militakiranto de urbo.
33 Sur la baskon oni јetas loton;
     Sed шia tuta decido estas de la Eternulo.

Жapitro 17

1   Pli bona estas seka peco da pano, sed kun trankvileco,
     Ol domo plena de viando, kun malpaco.
2   Saшa sklavo regos super filo hontinda,
     Kaj dividos heredon kune kun fratoj.
3   Fandujo estas por arшento, kaj forno por oro;
     Sed la korojn esploras la Eternulo.
4   Malbonfaranto obeas malbonajn buюojn;
     Malveremulo atentas malpian langon.
5   Kiu mokas malriжulon, tiu ofendas lian Kreinton;
     Kiu шojas pri ies malfeliжo, tiu ne restos sen puno.
6   Nepoj estas krono por maljunuloj;
     Kaj gloro por infanoj estas iliaj gepatroj.
7   Al malsaшulo ne konvenas alta parolado,
     Kaj ankoraэ malpli al nobelo mensogado.
8   Donaco estas juvelo en la okuloj de sia mastro;
     Kien ajn li sin turnos, li sukcesos.
9   Kiu kovras kulpon, tiu serжas amikecon;
     Sed kiu reparolas pri la afero, tiu disigas amikojn.
10 Pli efikas riproжo жe saшulo,
     Ol cent batoj жe malsaшulo.
11 Malbonulo serжas nur ribelon;
     Sed terura sendato estos sendita kontraэ lin.
12 Pli bone estas renkonti ursinon, al kiu estas rabitaj шiaj
         infanoj,
     Ol malsaшulon kun lia malsaшeco.
13 Kiu redonas malbonon por bono,
     El ties domo ne malaperos malbono.
14 La komenco de malpaco estas kiel liberigo de akvo;
     Antaэ ol шi tro vastiшis, forlasu la malpacon.
15 Kiu pravigas malvirtulon, kaj kiu malpravigas virtulon,
     Ambaэ estas abomenaјo por la Eternulo.
16 Por kio servas mono en la mano de malsaшulo?
     Жu por aжeti saшon, kiam li prudenton ne havas?
17 En жiu tempo amiko amas,
     Kaj li fariшas frato en mizero.
18 Homo malsaшa donas manon en manon,
     Kaj garantias por sia proksimulo.
19 Kiu amas malpacon, tiu amas pekon;
     Kiu tro alte levas sian pordon, tiu serжas pereon.
20 Malica koro ne trovos bonon;
     Kaj kiu havas neшustan langon, tiu enfalos en malfeliжon.
21 Kiu naskas malsaшulon, tiu havas жagrenon;
     Kaj patro de malprudentulo ne havos шojon.
22 Шoja koro estas saniga;
     Kaj malшoja spirito sekigas la ostojn.
23 Kaюitajn donacojn akceptas malvirtulo,
     Por deklini la vojon de la justeco.
24 Antaэ la vizaшo de prudentulo estas saшo;
     Sed la okuloj de malsaшulo estas en la fino de la tero.
25 Filo malsaшa estas жagreno por sia patro,
     Kaj malшojo por sia patrino.
26 Ne estas bone suferigi virtulon,
     Nek bati noblulon, kiu agas juste.
27 Kiu юparas siajn vortojn, tiu estas prudenta;
     Kaj trankvilanimulo estas homo saшa.
28 Eж malsaшulo, se li silentas, estas rigardata kiel saшulo;
     Kaj kiel prudentulo, se li tenas fermita sian buюon.

Жapitro 18

1   Kiu apartiшas, tiu serжas sian volupton
     Kaj iras kontraэ жiu saшa konsilo.
2   Malsaшulo ne deziras prudenton,
     Sed nur malkovri sian koron.
3   Kiam venas malvirtulo,
     Venas ankaэ malestimo kun honto kaj moko.
4   La vortoj de homa buюo estas profunda akvo;
     La fonto de saшo estas fluanta rivero.
5   Ne estas bone favori malvirtulon,
     Por faligi virtulon жe la juшo.
6   La lipoj de malsaшulo kondukas al malpaco,
     Kaj lia buюo venigas batojn.
7   La buюo de malsaшulo estas pereo por li,
     Kaj liaj lipoj enretigas lian animon.
8   La vortoj de kalumnianto estas kiel frandaјoj,
     Kaj ili penetras en la profundon de la ventro.
9   Kiu estas senzorga en sia laborado,
     Tiu estas frato de pereiganto.
10 La nomo de la Eternulo estas fortika turo:
     Tien kuras virtulo, kaj estas юirmata.
11 La havo de riжulo estas lia fortika urbo,
     Kaj kiel alta muro en lia imago.
12 Antaэ la pereo la koro de homo fieriшas,
     Kaj antaэ honoro estas humileco.
13 Kiu respondas, antaэ ol li aэdis,
     Tiu havas malsaшon kaj honton.
14 La spirito de homo nutras lin en lia malsano;
     Sed spiriton premitan kiu povas elporti?
15 La koro de saшulo akiras prudenton,
     Kaj la orelo de saшuloj serжas scion.
16 Donaco de homo donas al li vastecon
     Kaj kondukas lin al la grandsinjoroj.
17 La unua estas prava en sia proceso;
     Sed venas lia proksimulo kaj шin klarigas.
18 La loto жesigas disputojn
     Kaj decidas inter potenculoj.
19 Malpaciшinta frato estas pli obstina, ol fortikigita urbo;
     Kaj disputoj estas kiel rigliloj de turo.
20 De la fruktoj de la buюo de homo satiшas lia ventro;
     Li manшas la produktojn de siaj lipoj.
21 Morto kaj vivo dependas de la lango;
     Kaj kiu шin amas, tiu manшos шiajn fruktojn.
22 Kiu trovis edzinon, tiu trovis bonon
     Kaj ricevis favoron de la Eternulo.
23 Per petegado parolas malriжulo;
     Kaj riжulo respondas arogante.
24 Havi multajn amikojn estas embarase;
     Sed ofte amiko estas pli sindona ol frato.

Жapitro 19

1   Pli bona estas malriжulo, kiu iras en sia senkulpeco,
     Ol homo, kiu estas malicbuюulo kaj malsaшulo.
2   Vivo sen prudento ne estas bona;
     Kaj kiu tro rapidas, tiu maltrafas la vojon.
3   Malsaшeco de homo erarigas lian vojon,
     Kaj lia koro koleras la Eternulon.
4   Riжeco donas multon da amikoj;
     Sed malriжulo estas forlasata de sia amiko.
5   Falsa atestanto ne restos sen puno;
     Kaj kiu elspiras mensogojn, tiu ne saviшos.
6   Multaj serжas favoron de malavarulo;
     Kaj жiu estas amiko de homo, kiu donas donacojn.
7   Жiuj fratoj de malriжulo lin malamas;
     Tiom pli malproksimiшas de li liaj amikoj!
     Li havas esperon pri vortoj, kiuj ne estos plenumitaj.
8   Kiu akiras prudenton, tiu amas sian animon;
     Kiu gardas saшon, tiu trovas bonon.
9   Falsa atestanto ne restos sen puno;
     Kaj kiu elspiras mensogojn, tiu pereos.
10 Al malsaшulo ne konvenas agrablaјo;
     Ankoraэ malpli konvenas al sklavo regi super princoj.
11 Saшo de homo faras lin pacienca;
     Kaj gloro por li estas pardoni pekon.
12 Kiel kriego de leono estas la kolero de reшo;
     Kaj lia favoro estas kiel roso sur herbo.
13 Pereo por sia patro estas malsaшa filo;
     Kaj malpacema edzino estas kiel konstanta gutado.
14 Domo kaj havo estas heredataj post gepatroj;
     Sed saшa edzino estas de la Eternulo.
15 Mallaboremeco enigas en profundan dormon,
     Kaj animo maldiligenta suferos malsaton.
16 Kiu konservas moralordonon, tiu konservas sian animon;
     Sed kiu ne atentas Lian vojon, tiu mortos.
17 Kiu kompatas malriжulon, tiu pruntedonas al la Eternulo,
     Kaj Tiu redonos al li por lia bonfaro.
18 Punu vian filon, dum ekzistas espero,
     Sed via koro ne deziru lian pereon.
19 Koleranto devas esti punata;
     Жar se vi lin indulgos, li fariшos ankoraэ pli kolerema.
20 Aэskultu konsilon kaj akceptu admonon,
     Por ke vi poste estu saшa.
21 Multaj estas la intencoj en la koro de homo,
     Sed la decido de la Eternulo restas fortike.
22 Ornamo estas por la homo lia bonfaro;
     Kaj pli bona estas malriжulo, ol homo mensogema.
23 Timo antaэ la Eternulo kondukas al vivo,
     Al sateco, kaj al evito de malbono.
24 Mallaboremulo metas sian manon en la poton,
     Kaj eж al sia buюo li шin ne relevas.
25 Se vi batos blasfemanton, sensciulo fariшos atenta;
     Se oni punas saшulon, li komprenas la instruon.
26 Kiu ruinigas patron kaj forpelas patrinon,
     Tiu estas filo hontinda kaj malbeninda.
27 Жesu, mia filo, aэskulti admonon
     Kaj tamen dekliniшi de la vortoj de la instruo.
28 Fripona atestanto mokas juшon;
     Kaj la buюo de malvirtuloj englutas maljustaјon.
29 La blasfemantojn atendas punoj,
     Kaj batoj la dorson de malsaшuloj.

Жapitro 20

1   La vino estas blasfemanto, ebriiga trinkaјo estas sovaшa;
     Kaj kiu delogiшas per ili, tiu ne estas prudenta.
2   Minaco de reшo estas kiel kriego de leono;
     Kiu lin kolerigas, tiu pekas kontraэ sia animo.
3   Estas honoro por homo жesigi malpacon;
     Sed жiu malsaшulo estas malpacema.
4   En la malvarma tempo mallaborulo ne plugas;
     Li petos en aэtuno, kaj li nenion ricevos.
5   Intenco en la koro de homo estas profunda akvo;
     Sed homo saшa шin elжerpos.
6   Multaj homoj proklamas pri sia boneco;
     Sed kiu trovos homon fidelan?
7   Virtulo iras en sia senpekeco;
     Feliжaj estas liaj infanoj post li.
8   Reшo, kiu sidas sur trono de juшo,
     Disventumas per siaj okuloj жion malbonan.
9   Kiu povas diri: Mi purigis mian koron,
     Mi estas libera de mia peko?
10 Neegalaj peziloj, neegalaj mezuroj,
     Ambaэ estas abomenaјo por la Eternulo.
11 Eж knabon oni povas ekkoni laэ liaj faroj,
     Жu estas pura kaj justa lia konduto.
12 Orelon aэdantan kaj okulon vidantan:
     Ilin ambaэ kreis la Eternulo.
13 Ne amu dormon, por ke vi ne malriжiшu;
     Malfermu viajn okulojn, kaj vi satiшos de pano.
14 Malbona, malbona, diras la aжetanto;
     Sed kiam li foriris, tiam li fanfaronas.
15 Oni povas havi oron kaj multe da perloj;
     Sed buюo prudenta estas multevalora ilo.
16 Prenu la veston de tiu, kiu garantiis por aliulo;
     Kaj pro la fremduloj prenu de li garantiaјon.
17 Malhonesta pano estas bongusta por homo;
     Sed lia buюo poste estos plena de юtonetoj.
18 Intencoj fortikiшas per konsilo;
     Kaj militon oni faru prudente.
19 Kiu malkaюas sekreton, tiu estas kiel kalumnianto;
     Ne komunikiшu kun tiu, kiu havas larшan buюon.
20 Kiu malbenas sian patron kaj sian patrinon,
     Ties lumilo estingiшos meze de profunda mallumo.
21 Heredo, al kiu oni komence tro rapidas,
     Ne estas benata en sia fino.
22 Ne diru: Mi repagos malbonon;
     Fidu la Eternulon, kaj Li vin helpos.
23 Neegalaj peziloj estas abomenaјo por la Eternulo,
     Kaj malvera pesilo estas ne bona.
24 La irado de homo dependas de la Eternulo;
     Kiel homo povus kompreni sian vojon?
25 Шi estas reto por homo, se li rapidas nomi ion sankta
     Kaj esploras nur post faro de promeso.
26 Saшa reшo dispelas malvirtulojn,
     Kaj venigas radon sur ilin.
27 La animo de homo estas lumilo de la Eternulo;
     Шi esploras жiujn internaјojn de la korpo.
28 Favorkoreco kaj veremeco hardas reшon;
     Kaj per favorkoreco li subtenas sian tronon.
29 Gloro por junuloj estas ilia forto,
     Kaj ornamo por maljunuloj estas grizeco.
30 Vundoj de batoj devas penetri en malbonulon,
     Kaj frapoj devas iri profunde en lian korpon.

Жapitro 21

1   Kiel akvaj torentoj estas la koro de reшo en la mano de la
         Eternulo:
     Kien Li volas, Li шin direktas.
2   Жiuj vojoj de homo estas шustaj en liaj okuloj;
     Sed la Eternulo pesas la korojn.
3   Plenumado de vero kaj justeco
     Estas al la Eternulo pli agrabla ol oferado.
4   Fieraj okuloj kaj aroganta koro,
     Kulturaјo de malvirtuloj, estas peko.
5   La entreprenoj de diligentulo donas nur profiton;
     Sed жiu trorapidado kondukas nur al manko.
6   Akirado de trezoroj per lango mensogema
     Estas vanta bloveto, retoj de morto.
7   La rabo de malvirtuloj atakos ilin mem;
     Жar ili ne volis fari justaјon.
8   Malrekta estas la vojo de homo kulpa;
     Sed la agado de purulo estas шusta.
9   Pli bone estas loшi sur angulo de tegmento,
     Ol kun malpacema edzino en komuna domo.
10 La animo de malvirtulo deziras malbonon;
     Lia proksimulo ne estas favorata de li.
11 Kiam blasfemanto estas punata, senspertulo fariшas pli saшa;
     Kaj kiam oni instruas saшulon, li akiras prudenton.
12 La Justulo rigardas la domon de malvirtulo,
     Kaj Li faligas malvirtulojn en malbonon.
13 Se iu юtopas sian orelon kontraэ kriado de malriжulo,
     Li ankaэ vokos kaj ne estos aэskultata.
14 Sekreta donaco kvietigas koleron,
     Kaj donaco en la sinon, fortan furiozon.
15 Farado de justaјo estas шojo por la virtulo
     Kaj teruro por la malbonaguloj.
16 Homo, kiu erarforiшis de la vojo de prudento,
     Ekloшos en komunumo de mortintoj.
17 Kiu amas gajecon, tiu havos mankon;
     Kiu amas vinon kaj oleon, tiu ne estos riжa.
18 La malvirtulo estos liberiga anstataэo por la virtulo,
     Kaj malpiulo por piuloj.
19 Pli bone estas loшi en lando dezerta,
     Ol kun malpacema kaj kolerema edzino.
20 Жarma trezoro kaj oleo estas en la domo de saшulo;
     Sed homo malsaшa жion englutas.
21 Kiu celas justecon kaj bonecon,
     Tiu trovos vivon, justecon, kaj honoron.
22 Kontraэ urbon de fortuloj eliras saшulo,
     Kaj li faligas шian fortan fortikaјon.
23 Kiu gardas sian buюon kaj sian langon,
     Tiu gardas sian animon kontraэ malfeliжoj.
24 Fiera malbonulo, kiun oni nomas blasfemulo,
     Agas kun kolero kaj malboneco.
25 La deziro de mallaborulo lin mortigas,
     Жar liaj manoj ne volas labori.
26 Tuttage li forte deziras;
     Sed virtulo donas kaj ne rifuzas.
27 Oferdono de malvirtuloj estas abomenaјo;
     Kiom pli, kiam li шin alportas kiel pekoferon!
28 Mensoga atestanto pereos;
     Sed homo, kiu mem aэdis, parolos por жiam.
29 Malvirtulo tenas sian vizaшon arogante;
     Sed virtulo zorgas pri sia vojo.
30 Ne ekzistas saшo, ne ekzistas prudento,
     Ne ekzistas konsilo kontraэ la Eternulo.
31 Жevalo estas preparata por la tago de milito;
     Sed la helpo venas de la Eternulo.

Жapitro 22

1   Nomo bona estas pli preferinda, ol granda riжeco;
     Kaj bona estimo, ol arшento kaj oro.
2   Riжulo kaj malriжulo renkontiшas:
     Ilin ambaэ kreis la Eternulo.
3   Prudentulo antaэvidas malbonon, kaj kaюiшas;
     Sed naivuloj antaэenpaюas, kaj difektiшas.
4   Por humileco kaj timo antaэ la Eternulo
     Oni ricevas riжecon kaj honoron kaj vivon.
5   Dornoj kaj retoj estas sur la vojo de malbonagulo;
     Kiu gardas sian animon, tiu malproksimiшas de ili.
6   Instruu knabon konforme al lia vojo,
     Kaj eж maljuniшinte li ne dekliniшos de шi.
7   Riжulo regas super malriжuloj,
     Kaj kiu prunteprenas, tiu estas sklavo de la pruntedoninto.
8   Kiu semas maljustaјon, tiu rikoltos suferon,
     Kaj la kano de lia krueleco rompiшos.
9   Bonokululo estos benata;
     Жar li donas el sia pano al malriжulo.
10 Forpelu blasfemulon, kaj foriros malpaco,
     Kaj жesiшos malkonsento kaj ofendo.
11 Kiu amas purecon de koro kaj agrable parolas,
     Al tiu la reшo estas amiko.
12 La okuloj de la Eternulo gardas la prudenton;
     Sed la vortojn de maliculo Li renversas.
13 Mallaborulo diras: Leono estas ekstere,
     Mi povus esti mortigita meze de la strato.
14 La buюo de malжastulino estas profunda foso;
     Kiun la Eternulo koleras, tiu tien enfalas.
15 Malsaшeco forte sidas en la koro de knabo;
     Sed vergo punanta шin elpelas el шi.
16 Kiu premas malriжulon, por pligrandigi sian riжecon,
     Tiu donas al riжulo, por ke li malriжiшu.

17 Klinu vian orelon kaj aэskultu vortojn de saшuloj,
     Kaj direktu vian koron al mia instruo;
18 Жar ili estos agrablaj, se vi gardos ilin en via interno;
     Ili estos жiuj pretaj sur viaj lipoj.
19 Ke al la Eternulo estu via fido,
     Tion mi instruis al vi hodiaэ.
20 Жu mi ne skribis al vi tion trifoje
     Kun konsiloj kaj scio,
21 Por sciigi al vi la шustecon de la paroloj de vero,
     Por ke vi transdonu la parolojn de vero al tiuj, kiuj vin
         sendis?

22 Ne prirabu malriжulon, pro tio, ke li estas malriжa;
     Kaj ne premu senhavulon жe la pordego;
23 Жar la Eternulo defendos ilian aferon
     Kaj dispremos iliajn premantojn.
24 Ne amikiшu kun homo kolerema,
     Kaj ne komunikiшu kun homo flamiшema;
25 Ke vi ne lernu lian vojon
     Kaj ne ricevu reton por via animo.
26 Ne estu inter tiuj, kiuj firmigas per mano,
     Kiuj garantias por юuldoj.
27 Se vi ne havos per kio pagi,
     Oni ja prenos vian litaјon de sub vi.
28 Ne forюovu la antikvajn limojn,
     Kiujn faris viaj patroj.
29 Se vi vidas homon lertan en sia profesio, li staros antaэ
         reшoj;
     Li ne staros antaэ maleminentuloj.

Жapitro 23

1   Kiam vi sidiшos, por manшi kun reganto,
     Rigardu bone, kio estas antaэ vi;
2   Kaj vi metu tranжilon al via gorшo,
     Se vi estas avidulo.
3   Ne deziru liajn bongustajn manшojn;
     Жar шi estas trompa pano.
4   Ne penu riжiшi;
     Forlasu vian pripensadon.
5   Жu vi direktos viajn okulojn al шi? шi jam ne ekzistos;
     Жar riжeco faras al si flugilojn kiel aglo, kaj forflugas al
         la жielo.
6   Ne manшu panon de malbondeziranto,
     Kaj ne deziru liajn bongustajn manшojn.
7   Жar kiaj estas la pensoj en lia animo, tia li ankaэ estas:
     Manшu kaj trinku, li diros al vi,
     Sed lia koro ne estas kun vi.
8   La pecon, kiun vi manшis, vi elvomos;
     Kaj vane vi perdis viajn agrablajn vortojn.
9   En la orelojn de malsaшulo ne parolu;
     Жar li malюatos la saшecon de viaj vortoj.
10 Ne forюovu la antikvajn limojn,
     Kaj sur la kampon de orfoj ne iru.
11 Жar ilia Liberiganto estas forta;
     Li defendos ilian aferon kontraэ vi.
12 Elmetu vian koron al instruo
     Kaj viajn orelojn al paroloj de prudento.
13 Ne malvolu puni knabon:
     Se vi batos lin per kano, li ne mortos.
14 Vi batos lin per kano,
     Kaj lian animon vi savos de Юeol.
15 Mia filo, se via koro estos saшa,
     Tiam шojos ankaэ mia koro.
16 Kaj mia internaјo шojos,
     Kiam viaj lipoj parolos шustaјon.
17 Via koro sin tiru ne al pekuloj,
     Sed al timo antaэ la Eternulo жiutage.
18 Жar ekzistas estonteco,
     Kaj via espero ne perdiшos.
19 Aэskultu vi, mia filo, kaj estu saшa,
     Kaj direktu vian koron al la шusta vojo.
20 Ne estu inter la drinkantoj de vino,
     Inter tiuj, kiuj manшas tro da viando;
21 Жar drinkemulo kaj manшegemulo malriжiшos,
     Kaj dormemulo havos sur si жifonaјojn.
22 Aэskultu vian patron, kiu vin naskigis,
     Kaj ne malюatu vian patrinon, kiam юi maljuniшos.
23 Veron aжetu, kaj ne vendu saшon
     Kaj instruon kaj prudenton.
24 Grandan шojon havas patro de virtulo,
     Kaj naskinto de saшulo шojos pro li.
25 Via patro kaj via patrino шojos,
     Kaj via naskintino triumfos.
26 Donu, mia filo, vian koron al mi,
     Kaj al viaj okuloj plaжu miaj vojoj.
27 Жar malжastulino estas profunda foso,
     Kaj fremda edzino estas malvasta puto.
28 Юi embuskas kiel rabisto,
     Kaj kolektas жirkaэ si perfidulojn.
29 Жe kiu estas ploro? жe kiu estas шemoj? жe kiu estas
         malpaco?
     Жe kiu estas plendoj? жe kiu estas senkaэzaj batoj?
     Жe kiu estas malklaraj okuloj?
30 Жe tiuj, kiuj sidas malfrue жe vino,
     Жe tiuj, kiuj venas, por gustumi aroman trinkaјon.
31 Ne rigardu la vinon, kiel ruшa шi estas,
     Kiel шi brilas en la pokalo, kiel glate шi eniras:
32 En la fino шi mordas kiel serpento
     Kaj pikas kiel vipuro.
33 Viaj okuloj vidos fremdaјojn,
     Kaj via koro parolos malшustaјojn.
34 Kaj vi estos kiel dormanto meze de la maro,
     Kaj kiel dormanto sur la supro de masto.
35 Ili batis min, sed шi min ne doloris;
     Ili frapis min, sed mi ne sentis;
     Kiam mi vekiшos, mi denove tion serжos.

Жapitro 24

1   Ne sekvu malbonajn homojn,
     Kaj ne deziru esti kun ili;
2   Жar ilia koro pensas pri perfortaјo,
     Kaj ilia buюo parolas malbonaјon.
3   Per saшo konstruiшas domo,
     Kaj per prudento шi fortikiшas;
4   Kaj per sciado la жambroj pleniшas
     Per жia havo grandvalora kaj agrabla.
5   Homo saшa havas forton,
     Kaj homo prudenta estas potenca.
6   Kun pripenso faru militon;
     Kaj venko venas per multe da konsilantoj.
7   Tro alta estas la saшo por malsaшulo;
     Жe la pordego li ne malfermos sian buюon.
8   Kiu intencas fari malbonon,
     Tiun oni nomas maliculo.
9   Malico de malsaшulo estas peko;
     Kaj blasfemanto estas abomenaјo por homo.
10 Se vi montriшis malforta en tago de mizero,
     Via forto estas ja malgranda.
11 Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi,
     Kaj ne fortiriшu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.
12 Se vi diras: Ni tion ne sciis,
     La esploranto de koroj ja komprenas,
     Kaj la gardanto de via animo ja scias,
     Kaj Li redonas al homo laэ liaj faroj.
13 Manшu, mia filo, mielon, жar шi estas bona;
     Kaj la mieltavolo estas dolжa por via gorшo;
14 Tia estas por via animo la sciado de saшo, se vi шin trovis,
     Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.
15 Ne insidu, ho malvirtulo, kontraэ la domo de virtulo;
     Ne ataku lian ripozejon;
16 Жar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen leviшos;
     Sed malvirtuloj implikiшas en la malfeliжo.
17 Kiam falas via malamiko, ne шoju,
     Kaj жe lia malfeliжo via koro ne plezuriшu;
18 Жar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne plaжos al Li,
     Kaj Li returnos de li Sian koleron.
19 Ne koleru kontraэ malbonfarantoj,
     Kaj ne enviu la malvirtulojn;
20 Жar la malbonulo ne havos estontecon;
     La lumilo de malvirtuloj estingiшos.
21 Timu, mia filo, la Eternulon kaj la reшon;
     Kun ribeluloj ne komunikiшu.
22 Жar subite venos ilia pereo;
     Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaэ?

23 Ankaэ жi tio estas vortoj de saшuloj:

     Konsideri personojn жe juшado estas ne bone.
24 Kiu diras al malvirtulo: Vi estas virtulo,
     Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.
25 Sed kiuj faras riproжojn, tiuj plaжas,
     Kaj sur ilin venos bona beno.
26 Kiu respondas шustajn vortojn,
     Tiu kisas per la lipoj.
27 Plenumu vian laboron ekstere,
     Pretigu жion sur via kampo;
     Kaj poste aranшu vian domon.
28 Ne atestu sen kaэzo kontraэ via proksimulo;
     Жu vi trompus per via buюo?
29 Ne diru: Kiel li agis kontraэ mi, tiel mi agos kontraэ li;
     Mi redonos al la homo laэ lia faro.
30 Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta
     Kaj tra vinberшardeno de sensaшulo;
31 Kaj jen жie elkreskis urtiko,
     Жio estas kovrita de dornoj,
     Kaj la юtona muro estas detruita.
32 Kaj kiam mi vidis, mi prenis шin en mian koron,
     Mi rigardis, kaj ricevis instruon:
33 Iom da dormo, iom da dormeto,
     Iom da kunmeto de la manoj por kuюado;
34 Kaj venos via malriжeco kiel rabisto,
     Kaj via senhaveco kiel viro armita.

Жapitro 25

1   Ankaэ жi tio estas sentencoj de Salomono, kiujn kolektis la
         viroj de ¦izkija, reшo de Judujo.

2   Honoro de Dio estas kaюi aferon;
     Sed honoro de reшoj estas esplori aferon.
3   La жielo estas alta, la tero estas profunda,
     Kaj la koro de reшoj estas neesplorebla.
4   Forigu de arшento la almiksaјon,
     Kaj la puriganto ricevos vazon.
5   Forigu malvirtulon de la reшo,
     Kaj lia trono fortikiшos en justeco.
6   Ne montru vin granda antaэ la reшo,
     Kaj sur la loko de eminentuloj ne stariшu;
7   Жar pli bone estas, se oni diros al vi: Leviшu жi tien,
     Ol se oni malaltigos vin antaэ eminentulo,
     Kiun vidis viaj okuloj.
8   Ne komencu tuj disputi;
     Жar kion vi faros poste, kiam via proksimulo vin hontigos?
9   Faru disputon kun via proksimulo mem,
     Sed sekreton de aliulo ne malkaюu;
10 Жar alie aэdanto vin riproжos,
     Kaj vian babilon vi jam ne povos repreni.
11 Vorto dirita en шusta tempo
     Estas kiel oraj pomoj sur retaјo arшenta.
12 Kiel ora orelringo kaj multekosta kolringo,
     Tiel estas saшa admonanto por aэskultanta orelo.
13 Kiel malvarmo de neшo en la tempo de rikolto,
     Tiel estas fidela sendito por siaj sendintoj:
     Li revigligas la animon de sia sinjoro.
14 Kiel nuboj kaj vento sen pluvo,
     Tiel estas homo, kiu fanfaronas per dono, kiun li ne faras.
15 Per pacienco oni altiras al si potenculon,
     Kaj mola parolo rompas oston.
16 Kiam vi trovis mielon, manшu, kiom vi bezonas,
     Por ke vi ne fariшu tro sata kaj ne elvomu шin.
17 Detenu vian piedon de la domo de via proksimulo;
     Жar alie vi tedus lin kaj li vin malamus.
18 Kiel martelo kaj glavo kaj akra sago
     Estas tiu homo, kiu parolas pri sia proksimulo malveran
         ateston.
19 Kiel putra dento kaj malforta piedo
     Estas nefidinda espero en tago de mizero.
20 Kiel demeto de vesto en tempo de malvarmo, kiel vinagro sur
         natro,
     Tiel estas kantado de kantoj al koro suferanta.
21 Se via malamanto estas malsata, manшigu al li panon;
     Kaj se li estas soifa, trinkigu al li akvon;
22 Жar fajrajn karbojn vi kolektos sur lia kapo,
     Kaj la Eternulo vin rekompencos.
23 Norda vento kaэzas pluvon,
     Kaj жagrenita vizaшo kaюatan parolon.
24 Pli bone estas loшi sur angulo de tegmento,
     Ol kun malpacema edzino en komuna domo.
25 Kiel malvarma akvo por suferanto de soifo,
     Tiel estas bona sciigo el lando malproksima.
26 Virtulo, kiu falas antaэ malvirtulo,
     Estas malklara fonto kaj malbonigita puto.
27 Ne bone estas manшi tro multe da mielo;
     Kaj ne glore estas serжi sian gloron.
28 Homo, kiu ne povas regi sian spiriton,
     Estas urbo detruita, kiu ne havas muron.

Жapitro 26

1   Kiel neшo en somero, kaj kiel pluvo en tempo de rikolto,
     Tiel ne konvenas honoro por malsaшulo.
2   Kiel birdo forleviшas, kiel hirundo forflugas,
     Tiel senkaэza malbeno ne efektiviшas.
3   Vipo estas por жevalo, brido por azeno,
     Kaj bastono por la dorso de malsaшuloj.
4   Ne respondu al malsaшulo laэ lia malsaшeco,
     Por ke vi mem ne fariшu egala al li.
5   Respondu al malsaшulo laэ lia malsaшeco,
     Por ke li ne estu saшulo en siaj propraj okuloj.
6   Kiu komisias aferon al malsaшulo,
     Tiu tranжas al si la piedojn kaj sin suferigas.
7   Kiel la kruroj de lamulo pendas peze,
     Tiel estas sentenco en la buюo de malsaшuloj.
8   Kiel iu, kiu alligas юtonon al јetilo,
     Tiel estas tiu, kiu faras honoron al malsaшulo.
9   Kiel dorna kano en la mano de ebriulo,
     Tiel estas sentenco en la buюo de malsaшuloj.
10 Kompetentulo жion bone faras;
     Sed kiu dungas pasantojn, tiu dungas malsaшulojn.
11 Kiel hundo revenas al sia vomitaјo,
     Tiel malsaшulo ripetas sian malsaшaјon.
12 Жu vi vidas homon, kiu estas saшa en siaj okuloj?
     Estas pli da espero por malsaшulo ol por li.
13 Maldiligentulo diras: Leono estas sur la vojo,
     Leono estas sur la stratoj.
14 Pordo turniшas sur sia hoko,
     Kaj maldiligentulo sur sia lito.
15 Maldiligentulo юovas sian manon en la poton,
     Kaj ne volas venigi шin al sia buюo.
16 Maldiligentulo estas en siaj okuloj pli saшa,
     Ol sep veraj saшuloj.
17 Pasanto, kiu sin miksas en malpropran disputon,
     Estas kiel iu, kiu kaptas hundon je la oreloj.
18 Kiel frenezulo, kiu јetas fajron,
     Sagojn, kaj morton,
19 Tiel estas homo, kiu trompas sian proksimulon,
     Kaj diras: Mi ja юercas.
20 Kie ne estas ligno, estingiшas la fajro;
     Kaj se ne estas kalumnianto, жesiшas malpaco.
21 Karbo servas por ardaјo, ligno por fajro,
     Kaj homo malpacema por provoki malpacon.
22 La vortoj de kalumnianto estas kiel frandaјoj,
     Kaj ili penetras en la profundon de la ventro.
23 Varmegaj lipoj kun malica koro
     Estas nepurigita arшento, kiu kovras argilaјon.
24 Malamanto havas maskitajn parolojn,
     Kaj en sia koro li preparas malicon.
25 Kiam li жarmigas sian voжon, ne kredu al li;
     Жar sep abomenaјoj estas en lia koro.
26 Kiu trompe kaюas malamon,
     Tiu aperigos sian malbonecon en popola kunveno.
27 Kiu fosas foson, tiu falos en шin;
     Kaj kiu rulas юtonon, al tiu шi revenos.
28 Mensogema lango malamas tiujn, kiujn шi dispremis;
     Kaj hipokrita buюo kaэzas pereon.

Жapitro 27

1   Ne fanfaronu pri la morgaэa tago;
     Жar vi ne scias, kion naskos la tago.
2   Alia vin laэdu, sed ne via buюo;
     Fremdulo, sed ne viaj lipoj.
3   Peza estas юtono, kaj sablo estas юarшo;
     Sed kolero de malsaшulo estas pli peza ol ambaэ.
4   Kolero estas kruelaјo, kaj furiozo estas superakvego;
     Sed kiu sin tenos kontraэ envio?
5   Pli bona estas riproжo nekaюita,
     Ol amo kaюita.
6   Fidelkoraj estas la batoj de amanto;
     Sed tro multaj estas la kisoj de malamanto.
7   Sata animo malюatas mieltavolon,
     Sed por malsata animo жio maldolжa estas dolжa.
8   Kiel birdo, kiu forlasis sian neston,
     Tiel estas homo, kiu forlasis sian lokon.
9   Oleo kaj odorfumaјo шojigas la koron,
     Kaj la konsilo de amiko estas dolжaјo por la animo.
10 Ne forlasu vian amikon kaj la amikon de via patro,
     Kaj en la domon de via frato ne iru en la tago de via
         mizero;
     Pli bona estas najbaro proksima, ol frato malproksima.
11 Estu saшa, mia filo, kaj шojigu mian koron;
     Kaj mi havos kion respondi al mia insultanto.
12 Prudentulo antaэvidas malbonon, kaj kaюiшas;
     Sed naivuloj antaэenpaюas, kaj difektiшas.
13 Prenu la veston de tiu, kiu garantiis por aliulo;
     Kaj pro la fremduloj prenu de li garantiaјon.
14 Kiu frue matene benas sian proksimulon per laэta voжo,
     Tiu estos opiniata malbenanto.
15 Defluilo en pluva tago
     Kaj malpacema edzino estas egalaj.
16 Kiu юin retenas, tiu retenas venton
     Kaj volas kapti oleon per sia dekstra mano.
17 Fero akriшas per fero,
     Kaj homon akrigas la rigardo de lia proksimulo.
18 Kiu gardas figarbon, tiu manшos шiajn fruktojn;
     Kaj kiu gardas sian sinjoron, tiu estos honorata.
19 Kiel en la akvo vizaшo speguliшas al vizaшo,
     Tiel la koro de homo estas kontraэ alia koro.
20 Юeol kaj la abismo neniam satiшas;
     Kaj ankaэ la okuloj de homo neniam satiшas.
21 Kiel fandujo por arшento kaj forno por oro,
     Tiel estas por homo la buюo de lia laэdanto.
22 Se vi pistos malsaшulon en pistujo inter griaјo,
     Lia malsaшeco de li ne apartiшos.

23 Bone konu viajn юafojn,
     Atentu viajn brutarojn.
24 Жar riжeco ne daэras eterne,
     Kaj krono ne restas por жiuj generacioj.
25 Aperas herbo, montriшas verdaјo,
     Kaj kolektiшas kreskaјoj de la montoj.
26 Юafidoj estas, por vesti vin,
     Kaj kaproj, por doni al vi la eblon aжeti kampon.
27 Estas sufiжe da kaprina lakto, por nutri vin, por nutri vian
         domon,
     Kaj por subteni la vivon de viaj servantinoj.

Жapitro 28

1   Malvirtulo kuras, kiam neniu persekutas;
     Sed virtuloj estas sentimaj kiel leono.
2   Kiam lando pekas, шi havas multe da estroj;
     Sed se regas homo prudenta kaj kompetenta, li regas longe.
3   Homo malriжa, kiu premas malriжulojn,
     Estas kiel pluvo batanta, sed ne dononta panon.
4   Kiuj forlasis la leшojn, tiuj laэdas malvirtulon;
     Sed la observantoj de la leшoj indignas kontraэ li.
5   Malbonaj homoj ne komprenas justecon;
     Sed la serжantoj de la Eternulo komprenas жion.
6   Pli bona estas malriжulo, kiu iras en sia senkulpeco,
     Ol homo, kiu iras malшustan vojon, kvankam li estas riжa.
7   Kiu observas la leшojn, tiu estas filo prudenta;
     Sed kunulo de malжastuloj hontigas sian patron.
8   Kiu pligrandigas sian havon per procentegoj kaj troprofito,
     Tiu kolektas шin por kompatanto de malriжuloj.
9   Kiu forklinas sian orelon de aэdado de instruo,
     Ties eж preшo estas abomenaјo.
10 Kiu forlogas virtulojn al vojo malbona,
     Tiu mem falos en sian foson;
     Sed la senkulpuloj heredos bonon.
11 Riжulo estas saшa en siaj okuloj;
     Sed saшa malriжulo lin tute travidas.
12 Kiam triumfas virtuloj, estas granda gloro;
     Sed kiam altiшas malvirtuloj, tiam homoj sin kaюas.
13 Kiu kaюas siajn pekojn, tiu ne estos feliжa;
     Sed kiu ilin konfesas kaj forlasas, tiu estos pardonita.
14 Bone estas al homo, kiu жiam timas;
     Sed kiu havas malmolan koron, tiu falos en malfeliжon.
15 Leono krieganta kaj urso avida
     Estas malvirta reganto super malriжa popolo.
16 Se reganto estas neprudenta, tiam fariшas multe da
         maljustaјoj;
     Sed kiu malamas maljustan profiton, tiu longe vivos.
17 Homo, kies konscienco estas юarшita de mortigo,
     Kuros al foso; kaj oni lin ne haltigu.
18 Kiu iras en senpekeco, tiu estos savita;
     Sed kiu iras malшustan vojon, tiu subite falos.
19 Kiu prilaboras sian teron, tiu havos sate da pano;
     Sed kiu serжas vantaјojn, tiu havos plenan malriжecon.
20 Homon fidelan oni multe benas;
     Sed kiu rapidas riжiшi, tiu ne restos sen puno.
21 Konsideri personojn ne estas bone;
     Pro peco da pano homo pekus.
22 Homo enviema rapidas al riжeco,
     Kaj li ne scias, ke malriжeco lin atendas.
23 Kiu faras riproжojn al homo, tiu poste trovos pli da danko,
     Ol tiu, kiu flatas per la lango.
24 Kiu rabas de sia patro kaj patrino, kaj diras: Шi ne estas
         peko,
     Tiu estas kamarado de mortigisto.
25 Fierulo kaэzas malpacojn;
     Sed kiu fidas la Eternulon, tiu estos bonstata.
26 Kiu fidas sin mem, tiu estas malsaшa;
     Sed kiu tenas sin prudente, tiu estos savita.
27 Kiu donas al malriжulo, tiu ne havos mankon;
     Sed kiu kovras siajn okulojn, tiu estas multe malbenata.
28 Kiam malvirtuloj altiшas, homoj kaюiшas;
     Sed kiam ili pereas, tiam multiшas virtuloj.

Жapitro 29

1   Se homo ofte admonita restos obstina,
     Li subite pereos sen ia helpo.
2   Kiam altiшas virtuloj, la popolo шojas;
     Sed kiam regas malvirtulo, la popolo шemas.
3   Homo, kiu amas saшon, шojigas sian patron;
     Sed kiu komunikiшas kun malжastulinoj, tiu disperdas sian
         havon.
4   Reшo per justeco fortikigas la landon;
     Sed donacamanto шin ruinigas.
5   Homo, kiu flatas al sia proksimulo,
     Metas reton antaэ liaj piedoj.
6   Per sia pekado malbona homo sin implikas;
     Sed virtulo triumfas kaj шojas.
7   Virtulo penas ekkoni la aferon de malriжuloj;
     Sed malvirtulo ne povas kompreni.
8   Homoj blasfemantaj indignigas urbon;
     Sed saшuloj kvietigas koleron.
9   Se saшa homo havas juшan aferon kun homo malsaшa,
     Tiam, жu li koleras, жu li ridas, li ne havas trankvilon.
10 Sangaviduloj malamas senkulpulon;
     Sed virtuloj zorgas pri lia vivo.
11 Sian tutan koleron aperigas malsaшulo;
     Sed saшulo шin retenas.
12 Se reganto atentas mensogon,
     Tiam жiuj liaj servantoj estas malvirtuloj.
13 Malriжulo kaj procentegisto renkontiшas;
     La Eternulo donas lumon al la okuloj de ambaэ.
14 Se reшo juшas juste malriжulojn,
     Lia trono fortikiшas por жiam.
15 Kano kaj instruo donas saшon;
     Sed knabo, lasita al si mem, hontigas sian patrinon.
16 Kiam altiшas malvirtuloj, tiam multiшas krimoj;
     Sed virtuloj vidos ilian falon.
17 Punu vian filon, kaj li vin trankviligos,
     Kaj li donos шojon al via animo.
18 Se ne ekzistas profetaj predikoj, tiam popolo fariшas
         sovaшa;
     Sed bone estas al tiu, kiu observas la leшojn.
19 Per vortoj sklavo ne instruiшas;
     Жar li komprenas, sed ne obeas.
20 Жu vi vidas homon, kiu tro rapidas kun siaj vortoj?
     Estas pli da espero por malsaшulo ol por li.
21 Se oni de infaneco kutimigas sklavon al dorlotiшado,
     Li poste fariшas neregebla.
22 Kolerema homo kaэzas malpacojn,
     Kaj flamiшema kaэzas multajn pekojn.
23 La fiereco de homo lin malaltigos;
     Sed humilulo atingos honoron.
24 Kiu dividas kun юtelisto, tiu malamas sian animon;
     Li aэdas la јuron kaj nenion diras.
25 Timo antaэ homoj faligas en reton;
     Sed kiu fidas la Eternulon, tiu estas юirmita.
26 Multaj serжas favoron de reganto;
     Sed la sorto de homo dependas de la Eternulo.
27 Maljusta homo estas abomenaјo por virtuloj;
     Kaj kiu iras la шustan vojon, tiu estas abomenaјo por
         malvirtulo.

Жapitro 30

1   Vortoj de Agur, filo de Jake.

     Profeta parolo de tiu viro al Itiel, al Itiel kaj Ukal.
2   Mi estas la plej malklera homo,
     Kaj homan prudenton mi ne posedas.
3   Kaj mi ne lernis saшon,
     Kaj pri la Sanktulo mi ne havas ekkonon.
4   Kiu leviшis en la жielon, kaj malleviшis?
     Kiu kolektis la venton en siajn mankavojn?
     Kiu ligis la akvon en la veston?
     Kiu aranшis жiujn limojn de la tero?
     Kia estas lia nomo? kaj kia estas la nomo de lia filo?
     Жu vi scias?

5   Жiu diro de Dio estas pura;
     Li estas юildo por tiuj, kiuj Lin fidas.
6   Ne aldonu al Liaj vortoj,
     Por ke Li ne punu vin, kaj por ke vi ne aperu mensoganto.

7   Du aferojn mi petis de Vi;
     Ne rifuzu al mi, antaэ ol mi mortos:
8   Falsaјon kaj mensogaјon forigu de mi;
     Malriжecon kaj riжecon ne donu al mi;
     Nutru min per tiom da pano, kiom mi bezonas.
9   Жar alie mi eble trosatiшus kaj neus, kaj dirus: Kiu estas
         la Eternulo?
     Aэ eble mi malriжiшus kaj юtelus,
     Kaj malbonuzus la nomon de mia Dio.

10 Ne kalumniu sklavon antaэ lia sinjoro,
     Por ke li ne malbenu vin kaj vi ne fariшu kulpulo.

11 Estas generacio, kiu malbenas sian patron
     Kaj ne benas sian patrinon;
12 Generacio, kiu estas pura en siaj okuloj
     Kaj tamen ne laviшis de siaj malpuraјoj;
13 Generacio, kiu tiel alte tenas siajn okulojn
     Kaj tiel levas siajn palpebrojn;
14 Generacio, kies dentoj estas glavoj kaj kies makzeloj estas
         tranжiloj,
     Por formanшi la malriжulojn de la tero kaj la mizerulojn
         inter la homoj.

15 Hirudo havas du filinojn, kiuj krias: Donu, donu;
     Ili tri neniam satiшas.
     Kvar objektoj ne diras: Sufiжe:
16 Юeol; senfrukta ventro; la tero ne satiшas de akvo; kaj la
         fajro ne diras: Sufiжe.

17 Okulon, kiu mokas la patron
     Kaj malюatas obeadon al la patrino,
     Elpikos korvoj жe la rivero kaj formanшos aglidoj.

18 Tri aferoj estas nekompreneblaj por mi,
     Kaj kvaran mi ne scias:
19 La vojon de aglo en la aero;
     La vojon de serpento sur roko;
     La vojon de юipo meze de la maro;
     Kaj la vojon de viro жe virgulino.
20 Tia estas la vojo de virino adultanta:
     Юi manшas, viюas la buюon,
     Kaj diras: Mi faris nenian pekon.

21 Sub tri objektoj tremas la tero,
     Kaj kvar шi ne povas porti:
22 Sklavon, kiam li fariшis reшo;
     Malsaшulon, kiam li tro satiшis de pano;
23 Malamatan virinon, kiam юi edziniшis,
     Kaj sklavinon, kiam юi elpelis sian sinjorinon.

24 Kvar estas malgranduloj sur la tero,
     Kaj tamen ili estas tre saшaj:
25 La formikoj, popolo ne forta,
     Tamen ili en somero pretigas al si manшaјon;
26 La hirakoj, popolo senforta,
     Tamen ili faras siajn domojn en la roko;
27 La akridoj ne havas reшon,
     Kaj tamen ili жiuj eliras en vicoj;
28 La lacerto kroжiшas per siaj manoj,
     Tamen шi estas en reшaj palacoj.

29 Ekzistas tri, kiuj bone iras,
     Kaj kvar, kiuj marюas bele:
30 La leono, plej forta el la bestoj,
     Cedas al neniu;
31 Cervo kun bonaj lumboj; virkapro;
     Kaj reшo, kiun neniu povas kontraэstari.

32 Se vi agis malsaшe pro via fiereco,
     Kaj se vi intencis malbonon,
     Tiam metu la manon sur la buюon.
33 Жar batado de lakto produktas buteron,
     Ekbato de nazo aperigas sangon,
     Kaj incitado de kolero kaэzas malpacon.

Жapitro 31

1   Vortoj de la reшo Lemuel, instruo, kiun donis al li lia
         patrino.

2   Ho mia filo, ho filo de mia ventro!
     Ho filo de miaj promesoj!
3   Ne donu al la virinoj vian forton,
     Nek viajn agojn al la pereigantoj de reшoj.
4   Ne al la reшoj, ho Lemuel, ne al la reшoj konvenas trinki
         vinon,
     Nek al la princoj deziri ebriigaјojn.
5   Жar drinkinte, ili povas forgesi la leшojn,
     Kaj ili malшustigos la juшon de жiuj prematoj.
6   Donu ebriigaјon al la pereanto,
     Kaj vinon al tiu, kiu havas suferantan animon.
7   Li trinku, kaj forgesu sian malriжecon,
     Kaj li ne plu rememoru sian malfeliжon.
8   Malfermu vian buюon por senvoжulo,
     Por la defendo de жiuj forlasitaj.
9   Malfermu vian buюon, por juшi juste,
     Por defendi malriжulon kaj senhavulon.

10 Se iu trovis kapablan edzinon,
     Юia valoro estas pli granda ol perloj.
11 Fidas юin la koro de юia edzo,
     Kaj havo ne mankos.
12 Юi redonas al li bonon, sed ne malbonon,
     En la daэro de юia tuta vivo.
13 Юi serжas lanon kaj linon,
     Kaj volonte laboras per siaj manoj.
14 Юi estas kiel юipo de komercisto;
     De malproksime юi alportas sian panon.
15 Юi leviшas, kiam estas ankoraэ nokto,
     Kaj юi disdonas manшon al sia domanaro
     Kaj porciojn al siaj servantinoj;
16 Юi pensas pri kampo, kaj aжetas шin;
     Per la enspezoj de sia mano юi plantas vinberшardenon.
17 Юi zonas siajn lumbojn per forto
     Kaj fortikigas siajn brakojn.
18 Юi komprenas, ke юia komercado estas bona;
     Юia lumilo ne estingiшas en la nokto.
19 Юi etendas sian manon al la юpinilo,
     Kaj юiaj fingroj tenas la юpinturnilon.
20 Юi malfermas sian manon al la malriжulo
     Kaj etendas siajn manojn al la senhavulo.
21 Юi ne timas la neшon por sia domo,
     Жar юia tuta domanaro estas vestita per ruшa teksaјo.
22 Юi faras al si kovrojn;
     Delikata tolo kaj purpuro estas юiaj vestoj.
23 Юia edzo estas konata жe la pordego,
     Kie li sidas kune kun la maljunuloj de la lando.
24 Юi faras teksaјon kaj vendas,
     Kaj zonojn юi donas al la komercisto.
25 Fortika kaj bela estas юia vesto,
     Kaj юi ridas pri la venonta tago.
26 Sian buюon юi malfermas kun saшo;
     Bonkora instruo estas sur юia lango.
27 Юi kontrolas la iradon de aferoj en sia domo,
     Kaj юi ne manшas panon en senlaboreco.
28 Leviшas юiaj filoj kaj юin gratulas;
     Юia edzo юin laэdegas, dirante:
29 Multaj filinoj estas bravaj,
     Sed vi superas жiujn.
30 Жarmeco estas trompa, kaj beleco estas vantaјo;
     Virino, kiu timas la Eternulon, estos glorata.
31 Donu al юi laэ la fruktoj de юiaj manoj;
     Kaj юiaj faroj юin gloros жe la pordegoj.